page0130

116 —

y)    Przekonuj się niekiedy o zrozumieniu używanych słów. Pytanie: »Co ty przez to rozumiesz?* jest wielkiego pedagogicznego znaczenia, wdraża do uwagi i do oględności w wyborze wyrazów i do pięknego przyzwyczajenia, wpierw myśleć, a potem mówić.

o) Przyzwyczajaj dzieci, ażeby się nigdy nie zadowolały niedokładnemi, mglistemi wyobrażeniami, lecz aby nie spoczęły, do'póki im wszystko jasnem i wyrażnem się nie stanie. Zachęcaj je więc, ażeby się pytały, jeżeli czegoś podczas nauki należycie nie zrozumiały. Każdy niewłaściwy wyraz powinien być sprostowanym jeżeli tylko jest możliwem przez dzieci same.

z)    Wybornem ćwiczeniem bystrości rozumu jest objaśnianie równoznacznych pojęć, rozwiązywanie zagadek, dociekanie znaczenia kościelnej symboliki, porównywanie rozmaitych ustępów do czytania.

Z) Przy tern wszystkiem niech pamięta nauczyciel, że dziecko mnóstwo pojęć przynosi ze sobą do szkoły. Te są mniej lub więcej niejasne i zamglone i dlatego muszą być rozjaśnione i do wyrazistości i jasności doprowadzone. Wtedy dopiero stanowią punkty nawiązujące do dalszego rozwoju pojęć. To jednak nie ma się odbywać w osobnych godzinach >jako ćwiczenie myślenia*, gdyż każda nauka powinna myślenie ćwiczyć i prowadzić do dokładnych, właściwych pojęć.

b) Kształcenie władzy sądu.

Sąd jest wyobrażeniem o stosunku dwóch pojęć do siebie, przyczein rozróżnia się, czy jedno pojęcie drugiemu odpowiada lub nie. Wymaga tedy przedewszystkiem dokładnego rozważania powodów za i przeciw połączeniu zakwestyono-wanycli pojęć. Skutkiem tego rozważania jest rozstrzygnięcie (decyzya), które prowadzi do sądu mogącego być twierdzącym albo przeczącym.

Kształcenie władzy sądu jest nie mniej ważnem, gdyż żadnego nawet należytego pojęcia bez sądu otrzymać nie można, przecież dopiero przy pomocy sądu nabiera pojęcie praktycznej wartości. Nadto sąd jest gruntem, z którego wszystkie nasze czynności i najważniejsze następstwa dla in-

http://rcin.org.pl