page0136

128

Schoppe — Schorn

und Novellen 3 tomy, Lipsk, 1828—36). Większe jeszcze miały powodzenie jej pisma o wychowania i gospodarstwie: Burgerlicher Haushalt (Jena, 1844); Erinnerungen aus meinem Leben (2 tomy, Altona, 1838). Umarła 1858 r.

Schoreel czyli Schorel (Jan van), malarz znakomity, urodzony 1495 r. we wsi Schoorl pod Alkmaar w Hollandyi. Uczył się sierotą u Wilhelma Corąg-lis’a w Ilarlem, zkąd w roku 1513 przeszedł do pracowni Jakóba Cornelis’a w Amsterdamie, w którego córce pokochał się. Pragnąc do większej dojść doskonałości, udał się po kilku latach do pracowni Jana Mahuse w Utrechcie; atoli rozpusta życia tego mistrza, skłoniło go do opuszczenia jego pracowni i udania się na wędrówkę. Przebiegł zatem Koloniję, Spirę, tu się zapoznał z budownictwem i perspektywa, wreszcie Norymbergę, gdzie go mile przyjął Diirer. Wszakże przechylenie się tego ostatniego ku nauce Lutra, wygnało i z jego domu Schoreela, który w r. 1517 powędrował do Karyntyi, a ztąd do Wenecyi i z rodakiem (braciszkiem klasztornym) pielgrzymkę odbył do Palestyny. Trzy lata przebył w Jerozolimie; domyślają się że pędzla jego jest obraz w kościele, na tern miejscu zawieszony, gdzie się Chrystus miał narodzić. Udawszy się przez wyspę Rodus, gdzie czas jakiś zabawił, udał się do Rzymu, otrzymał tam od Adryjana VI, dozór nad Belwederem. Po śmierci tego papieża wrócił przez Francyję do ojczyzny, by zaślubić swą ukochaną. Ale ta mu się przeniewie-rzyła, więc odtąd sztuce tylko poświecić się postanowił i zamieszkał u dziekana Lockhorst w Utrechcie, dla którego kilka wybornych odmalował obrazów, jak np. Wjazd Chrystusa do Jerozolimy; oraz dla kościoła P. Maryi w Utrecht wielki obraz ołtarzowy na czterech ścianach zamykanych, który w r. 1649 odkupił Filip II, król hiszpański. Po wybuchu rozruchów w Utrechcie, przeniósł się do Ilarlem, gdzie pracowuiię założył. Uczniami jego byli Marcin Heemskerk i Antoni Moro, a przyjacielem Jan Secundus, którego portret odmalował. Zmarł w Grudniu 1569 r. Porównywają go z Janem van Eyck i słusznie; tenże sam bowiem u obudwu przepych kolorytu, taż prawda, wyrazistość i ciepło w rysunku; i tylko mniej może w szczegółkach wyrobienia u Schoreela. Wściekłość fanatyków obrazobórczych w r. 1566 zniszczyła wielką utworów jego liczbę i mała ich tylko ilość znajduje się obecnie po galeryjaeh Odróżnić odeń należy zmyślonego starszego Schoreela, któremu przypisują (inni Mabusemu) Adoracyję Trzech Króli w galeryi drezdeńskiej i podobnąż w muzeum w Neapolu, Ołtarz w galeryi belwederu w Wiedniu i Śmierć Maryi w Pinakotece w Muniehu.

Schom (Jan Karol Ludwik von), znakomity znawca sztuki, urodź. 1793 r. w Kastell w Frankonii, uczył się z początku teologii, a potem oddał się malarstwu i w r. 1816 udawszy się do Munich, napisał tu dziełko: IJber die Studien der griech-Kiinstler (Heidelberg, 1818). W roku 1819 udał się do Drezna, a w r. 1820 do Stuttgartu gdzie odtąd redagował pismo Kunstbłatt, jedno z najlepszych w dziedzinie sztuki. W r. 1822—3 zwiedził Włochy, Francyje, później Angliję, a r. 1826 mianowany professorem dziejów sztuki plastycznej i estetyki przy akademii w Munich. Świetność i dar wymowy, sprowadzały częstokroć i króla na jego odczyty. W r. 1833 powołany do reorganizacy; szkoły sztuki do Weimaru, ustawił i tu galeryję i miewał odczyty o malarstwie. Zmarł w Weimarze roku 1842. Wydał: Beschreibung der Glyptoteh (Munich, 1830 r.); przekład Vasari’ego Leben der ausgezeichnetesten Maler, Bildhauer und Bmmeister, (dokończone przez Forstera, 5 tomów, Stuttgard, 1832—47); Umress emer Theorie der bildenden Kiinste (Stuttgart, 1835); Ober altdeu-tsche Sculptur (Erfurt, 1839 roku) i mnóstwo rozpraw w pismach KunstblatL