page0151

141

ski⁵), że byleby powstała najlichsza komórka, już mamy początek życia, bo i zarodki niższych żyjątek nie mają wcale tak sztucznego organizmu; są to pojedyncze komórki, a jednak w odpowiedniej temperaturze wylęgają się z nich żyjątka. Na to odpowiadamy: albo przyjmujecie prócz organizmu pierwiastek życia niemateryalny, istotę od materyi odrębną, która nią pewnym sposobem włada, w niej iści typ sobie wrodzony, — w takim razie już nie potrzeba w samym organizmie tak dziwnej przypuszczać sztuczności; ale za to zjawienie się takiej istoty jest dowodem potęgi twórczej; — albo życie uważacie za czyn samego organizmu, za wynik pewnego układu cząstek i sił materyalnych; a w takim razie przyznać musicie, że każda komórka płodna, choćby pod mikroskopem nic osobliwego nie przedstawiała, ukrywa jednak w sobie daleko mędrszy i misterniejszy mechanizm, aniżeli to wszystko, co ludzie dotąd wymyślili ; — przyznać musicie, że najlichsze nasionko musi już mieć w sobie kompletny ustrój do absorbcyi, assimilacyi itd., a nadto mechanizm do wybudowania z absorbowanej materyi wszystkich organów, mianowicie niepojętych organów rozpładniania. W końcu przyznać musicie, że już pierwszy organizm żyjący to wszystko od razu posiadał, — a wreszcie powiedzieć, że ten cudny ustrój zrobił się na ślepo."

⁵) Filozofia i jej zdanie, str. 142 (pierwsze-wydanie).

http://rcin.org.pl