page0165

157

Rob — Robaki

nazwami ozdobionych. W obecnych czasach najwięcej słychać o Rob Boyveau Laffecieur.

Roba, za Augusta III, tak nazywano z francuzkiego czarną suknię, jak i kaftan do niej z tyłu sznurowany, mającą rękawy po łokieć krótkie, a od łokcia do ramienia koronkami białemi, w najprzedniejszym gatunku obszyte; z tyłu długi ogon wlekący sic po podłodze.

Robaki (Vermes), u Linneusza szósta i ostatnia ldassa, obejmująca zwierzęta najniższej orgauizacyi, dla których w innych pięciu klassach miejsca się nie znalazło. Ponieważ ta klassa w układzie Linneusza obejmowała zwierzęta najrozmaitszych kształtów i bardzo odmiennej orgauizacyi, przeto Cuvier utworzył z niej dwa wielkie działy, z których jeden nazwał: mięczakami (mollusca), drugi zaś prom i'n inkami (radiata). Mięczaki (ob.) podzielono na klassy: glowonogich (ccphalopoda), ślimaków (cephalophora), małży (acephala) i foraminifera; prouneniaki rozpadły się na: jeźoskorne albo szkarłupnie fechino-dermafa), akalefy czyli isgawniee (acalephae), polipy czyli zwierzokrzewy (połypi) i wymoczki (infusoria). Obecnie w systcmacie zwierząt do gromady robaków zaliczają zwierzęta mające ciało wydłużone, pokryte skórą ślizką, których układ nerwowy składa się z dwóch często z sobą złączonych szeregów węzłów nerwowych, na stronie brzusznej położonych; posiadają one oczy, pęcherzyki słuchowe i macki, będące organami dotykania; organa ruchu nigdy u nich nie bywają wykształcone na nogi podzielone na stawy. U robaków wyższej organizacyi wyraźnie dostrzegać się daje budowa ciała stawowata, u zwierząt niższej organizacyi znajdujemy tylko ślady stawów lub wcale ich nie dostrzegamy. Robaki wyższe posiadają kanał pokarmowy z otworem pyskowym i odchodowym; otwór pyskowy znajduje się na przednim końcu ciała ze strony brzusznej lub w niejakiej od tegoż końfta odległości; otwór odchodo-wy leży na tylnym końcu ciała po stronie grzbietowej. Inne robaki mają otwór pyskowy i kanał pokarmowy ślepy; u niektórych zupełnie nie ma kanału pokarmowego. Niektórym niedostaje także systematu naczyń, u największej zaś liczby są naczynia, lecz nie ma serca właściwego; obieg krwi, niekiedy czerwono zabarwionej, uskutecznia się przez pulsacyję naczyń (u pierścienic). 1J wielu napotykają się obfite w naczyniach dodatki, przedstawiające skrzela, u innych pęcherzyki wewnątrz ciała, do których dochodzi woda służąca do oddychania, u wielu zaś (glisty) nie ma szczególnych narzędzi i oddychanie uskuteczniać się zdaje całą powierzchnią skóry. Największa liczba roba¹- ów zamieszkuje w wodzie; dżdźowniki w ziemi wilgotnej, niektóre zaś w biocie przy brzegach morskich. Wiiętrzaki całe lub część swego życia przepędzają w ciałach innych zwierząt. Robaki, pod któremi w mowie potocznej rozumieją tylko pierścienice i glisty, dzielą na cztery rzędy: 1) Robaki sławo wale czyli pierścienice (anmtlałap 2) TurbcUaria, których ciało włoskami w ruch otaczającą wpraw lającemi wodę jest pokryte; 3) Wnętrzaki, do których należą glisty (Entozoa), przebywające wewnątrz innych zwierząt i 4) Ił rolki (Rotatoria) bardzo małe stworzenia, dawniej do wymoczków liczone. Odsyłając inne do właściwych artykułów, powiemy tutaj nieco o rzędzie robaków sławo waty ch czyli pierścienic (Annulata). Pierścienice mają ciało zwykle wyraźnie stawo-wate. Układ nerwowy składa się z obrączki przełykowej i w^rałka brzuchowego z węzłami. Liczba macek i oczu jest rozmaita; ostatnie bywają umieszczone albo na przednim końcu ciała, albo na każdej obrączce lub po obu końcach; bytność organów słuchowych została u największej liczby robaków tego rzędu dowiedziona. Organa ruchu bywają rozmaite; często składają się one z dwóch