page0141

102 Robaki: Obleńce. Płazińce.

Pijawka końska (Aulastomum gulo), nieco mniejsza (dł. 6—10 cm), z grzbietem jednobarwnym, bez pręg; szczęki z nielicznemi, tępemi ząbkami, wskutek czego nie może przecinać skóry kręgowców, i żywi się robakami, mięczakami i larwami owadów, a nie krwią koni, jakby można sądzić z jej nazwy.

II. GROMADA.

Obleńce cz. Glisty Obłe (Nemathelminthes).

Ciało obłe (nitkowate lub wrzeciono watę), nieobrączkowane, na przednim końcu zwykle z haczykami lub brodaw kami; bez nóżek i szczecin; bez odrębnych narządów oddychania i systemu krwionośnego; ale z jamą ciała i narządami wydzielania; z narządów zmysłów istnieją brodawki dotykowe i oczy, ale tylko u niektórych żyjących swobodnie.

Przeważnie pasorzyty wewnętrzne zwierząt, rzadziej roślin; przeszło 1200 gatunków.

Tab. 30 fig. 15 Glista ludzka (Asca ris lumbricoides), dość duża (dł. 25 — 40 cm, grub. 3 — 5 mm), kształtu wrzecionowatego. Pospolita na całej kuli ziemskiej; w cienkiej kiszce ludzi, zwła szcza dzieci, karmi się śluzem kiszek i może stać się powodem niebezpiecznych przypadłości chorobowych

Znacznie mniejsza (dł. 4—10 mm) Glistnica robaczkowa cz. owsik (Oxy uris yermicularis), jeszcze pospolitsza, żyje krociami w kiszce grubej, zwłaszcza dzieci; zarażenie następuje wskutek połknięcia jajek.

Tab. 30 fig. 16. Trychina spiralna cz. włosień skręcony (Trichina spira-lis), drobniutka (dł. 1,5—3,5 mm), nitkowata; żyje w kiszce cienkiej ludzi i niektórych ssawców (świni, szczura, myszy, psa, kota i im); młode wędrują po ciele z kiszek, wywołując swą wędrówką niebezpieczną, często śmiertelną chorobę (trichinozę); w mięśniach otaczają się przejrzystą, skórzastą torebką, która zczasem twardnieje i wap-nieje; w tym stanie mogą trwać lata całe, aż dopóki wraz z mięsem nie dostaną się do żołądka właściwego żywiciela; wówczas rozwijają się w dorosłą formę i wydają potomstwo. Dla ludzi jedyną drogą zarażenia się jest jedzenie surowego i napół surowego mięsa wieprzowego (z torebkami); świnie zarażają się od myszy lub szczurów; szczury zjadając jedne drugie albo też odpadki mięsa wieprzowego po rzeźniach.

III. GROMADA.

Płazińce cz. Glisty Płaskie (Platodes).

Ciało wydłużone, płaskie, nieobrączkowane albo też złożone z szeregu obrączek, z których każda uzdolniona jest do samodzielnego życia w pewnym stopniu; bez nóżek i szczecin, ale często z przyssawkami i haczykami na przednim końcu; przeważnie bez odrębnych narządów oddychania, krwionośnych i jamy ciała; przewód pokarmowy i odbyt mają nie wszystkie; natomiast wszystkie posiadają narządy wydzielania; oczy znajdują się tylko u niektórych, jeszcze rzadziej pęcherzyki słuchowe.

Przeważnie pasorzyty. Jajorodne; rozwój zwykle z przeobrażeniami i z wędrówką z jednego żywiciela do drugiego; 1700 gatunków.