page0195

191

parowym czy gazowym dostarczymy ciepła, możemy za to uzyskać od nich pracę mechaniczną¹). Wobec założenia znów, iż ciepło jest ruchem drobin danego ciała, łatwo zrozumieć, że wszystkie środki, które ruch ów potęgują, jak tarcie, kucie ciał stałych, wstrząsanie cieczy itd. muszą wpływać dodatnio na podniesienie temperatury. Konsekwentnie im ruch drobin żywszy w danem ciele, tern ciepłota jego wyższa, a im on jest powolniejszy, tern ciepłota mniejsza. Jeżeli tedy teorya mechaniczna ciepła jest prawdziwa, to możnaby wszystkie ciała zmusić do przechodzenia w stan ciekły i gazowy przez wzmaganie ich temperatury, a nawzajem pod wpływem oziębienia, zatem przez zmniejszenie sfery drgań dla drobin doprowadzać je do przejścia ze stanu gazowego w ciekły i stały. To założenie w zupełności zostało potwierdzone z jednej strony przez skraplanie gazów, w czem głównie się zasłużyli: Faraday, Andrews, Van der Waal, Kamerlingh Onnes, Cailletet, Linde, Dewar, oraz dwaj profesorowie Uniwersytetu krakowskiego: Wróblewski i Karol Olszewski²), z drugiej zaś strony prace wspomnianych Barusa i Tammana wykazują, jaki jest punkt topliwości różnych metali zależnie od wysokości ciśnienia.

Podobnie jak z ciepłem, ma się sprawa z teoryą kinety-tyczną gazów, której twórcami byli: Daniel Bernouilli³), Joule⁴), Kroenig⁵), Clausius⁶), J. Cl. Maxwell⁷). W^^asn0®^cl gazów takie, jak wielka ich prężność a mała ściśliwość, dyfuzya, tarcie we-

*) Por. Dr. August Witkowski: Zasady fizyki. Warszawa 1904. T. I, str. 243 nastp.

²) Argon    w    ciało    stałe    przy    —    191°    (Olszewski)

Azot    *    »    »    b    —    203°    (Wróblewski)

»    b    b    »    b    —    214°    (Olszewski)

Az O b    »    »    b    — 167°    »

etylen (CjHJ »    »    *    »    — 169°    »

Por. Annuaire pour fan. 1908. Publió par le bureau des longitudes. Paris 1908, str. 531.

^s) Bernouilli: Hydrodynamica. Sect. X-a. Argentorati 1738.

⁴)    Joule: Memor. of Manohest. Soc. 2. ser. vol. IX, 1851.

⁵)    Kroenig Grundziige einer Theorie der Gazę, 1856.

⁸) Clausius: Abhandlungen iiber die mechanische W&rmetheorie. 2 Abt. Braunschweig 1867.

⁷) J. Cl. Maxwell: Theorie der Warme. Ubers. vom Bnglischen von Dr. J. Auerbach. Breslau 1877, str. 183 nastp.

http://rcin.org.pl