page0196

192

wnętrzne itd. wskazują, że gazy, podobnie jak pary, są zbiorowiskiem nader drobnych cząstek *).

Co do natury światła fizyka pozostawała prawie cały wiek XVIII pod wpływem poglądów Newtona (*j-1727), który poraź pierwszy opisał skalę widmową i wykazał, że światło białe rozszczepia się w pryzmacie na promienie barw rozmaitych, które załamują się nie jednakowo. Podług Newtona, ciało rozżarzone do białości wysyła bezustąnnie na wszystkie strony delikatne ciałka jako wypływ substancyi świetlnej z szybkością, którą astronom duński Olaf Romer (1672) obliczył na 42000 mil geogr. na sekundę²). Newton przyjmował zrazu eter jako środowisko dla owych ciałek; później jednak zarzucił on hypotezę

0    istnieniu eteru, a zjawiska optyczne wyjaśniał działaniem gra-witacyi; o ile ciałka świetlne ulegają sile przyciągającej ciała oświeconego, wówczas podług Newtona ma następować załamanie światła; w razie odepchnięcia ciałek, następuje odbicie promienia świetlnego. Zjawiska interferencyi i załamania podwójnego pierwszy zauważył Erazm Bartholinus (yl698) na kryształach szpatu islandzkiego z góry Roerford.

Natomiast teorya undulacyjna, której twórcą był Karte-zyanin Chrystyan Huyghens (—1695), wyjaśnia wiele zjawisk optycznych, zwłaszcza interferencyę i dyfrakcyę, w sposób zadowalający. Huyghens⁸) opierając się na danych akustyki ówczesnej, zajął się szczegółowo zbadaniem praw ruchu falistego,

1    te prawa zastosował do fal świetlnych, kierując się co do zjawisk optycznych: odbijania i załamywania się światła analogią z takiemiż zjawiskami w akustyce. Jednak Huyghens, który dobrze opisał zjawisko podwójnego załamania światła, ale go wcale nie wytłomaczył, przyjmował falowanie eteru podłużne, jak przy falach głosowych; ta zaś okoliczność oraz wielka sława Newtona sprawiły, że teorya undulacyjna światła nie zaraz się w nauce przyjęła pomimo, że Leonard Euler⁴) bardzo silnie zwalczał teoryę emisyjną Newtona. Szalę zwycięstwa na ko-

¹) E. Mayer: Die kinetische Theorie der Gase. II Auli. Breslau 1899.

*) Newton: An hypothesis explaining the properties of Light —przedłożona Royal Soc. 167B.

³)    Por. Huyghens: Traite de la lumiśre. 1690.

⁴)    Por. jego: Lettres a une princesse d’Allemagne sur quelques sujets de physique et de philosophie. Pótersbourg 1668 — 1772.

http://rcin.org.pl