page0223

213

po za obrębem czaszki. Nie wnika ona w mózg rzecby można, ale rozkłada się jak obrus na okręgu ciała i stąd wybiega do przedmiotów zewnętrznych.

Jest więc — nie powiem sprzeczność, ale ostry kontrast — między dwoma faktami:świadomość jest warunkowana, utrzymywana, podsycana funkcyo-nowaniem substancyi nerwowej; ale nie wie nic z tego, co dzieje się w głębi tej substancyi. Mo-żnaby świadomość przyrównać do pasożytniczego organizmu, który swe korzenie żywiące zapuszcza w ośrodki nerwowe, a którego narządy postrzegawcze na wysokiej łodydze wychodzą z czaszki i postrzegają wszystko, co się po za tą czaszką znajduje. Jest to oczywiście tylko bardzo gruby obraz.

W ostateczności, możnaby tłomaczyć sobie ten tak dziwny na pierwsze wejrzenie podział świadomości względami użyteczności fizycznej, które tak są potężne w historyi ewolucyi.

Istota żywa musi znać świat dla niej zewnętrzny, by stosować się i przystosowywać do niego; w tym świecie zewnętrznym znajduje bowiem pożywienie, schronienie, istoty do siebie podobne, sposoby pracy; na ten świat przedmiotów działa ona wszystkimi możliwymi sposobami przez skurcze swych mięśni. Co zaś do czynności wnętrzno-mózgowych, są one po za sferą zwykłych naszych czynów, niema codziennej potrzeby znać je, i pojmujemy, że świadomość nie miała bardzo naglących utylitarnych przyczyn, by rozwijać się

http://rcin.org.pl