page0247

239

Sekwana

szej Sekwany) i po bardzo krętym przebiegu przez 67 mil wpada do kanału brytańskiego, pomiędzy Havre-ae-Grace a Harfleur ujściem do zatoki morskiej podobnem. Pod Mery poniżej Troyes zaczyna być spławuią, pod Paryżem ma od 2—300 stóp szerokości, odtąd tworzy liczne wyspy i przy wylewie ma dwugodzinną szerokość. Wpada do niej 25 innych rzek (z tych 8 spławnych) najznaczniejsze z nich są: Aube, Marne, Oise, zas Aisne, Eote i Andelle z prawej strony, Yonne i Armenęon, Loing, Eurc i Nille z lewej. Przez wybornie urządzony system kanałowy zostaje w związku z Sommą, Szeldą, Maa-są, Saoną i Rodanem, tudzież z Renem przez nowy Marno-reński kanał. Jestto największa i najhandlowniojsza rzeka we Francyi, stawia bowiem stolicę kraju w bezpośrednim zv\iązku z kanałem brytańskim, tą najbardziej uczęszczaną częścią morza na świcie, a za pomocą sztucznych dróg wodnych łączy się z morzem. W odległości 18 mil od morza działa na nią przypływ i odpływ, tak że wieikie okręty az, do Rouen dźwigać moz.e. Od niej biorą nazwę cztery depar— tamcnta. 1) Departament Sekwany, część uawnej piowincyi Isle-de-France prawie okrągła, cały otoczony departamentem Sekwany i Oazy, jest najmniejszy, ale z powodu położonej w mm stolicy Paryża, najludniejszym departamentem we Francyi. Powierzchnia jego obejmuje 8,6’6’ mil kwad i mieści na sobie ludność która od r. 1831—41 wzrosła z 935,108—1,194,603 dusz, a więc

0    27 procentów'’, od r. 1841—1851 zaś do 1.422,065 dusz, a więc o 19procentów, a wciągu lat 20 o 52 procenta. Na ludność miejską liczyc należy 96 procent. Kraj jest powiększej części równy; Mont-martre, Chaument

1    Mont Valerien są to jedyne wzgórza panujące nad środkową częścią doliny Sekw any. Do Sekwnny pod Charentem wpada Marna. Grunt departamentu składa się z w^rnpienia, gipsu i marglu, lekki jest i suchy, ale starannie uprawny rodzi obficie. Płody: zboże, wiele ale miernego wina, jarzyny strączkowy inne warzywa i wyborne szparagi, to wszystko nie wystarcza dla ogromu ludności. Zasługują na uw^ragę liczne łomy gipsu i kamienia i dwa ziemne mineralne źródła przy Passy. Departament dzieli się na okręgi (arrondissments), Paryzki S. Denis i Sceaux i liczy 20 kantonów' a 81 gmin. Departament Niższy Sekwany (Seine-*nferieure), utworzony z części Normandyi (posiadłości Caux i Rray) oraz z części Koumois i Vexin liczy na 109,88 mil kw. 762-039 mieszkańców, dzieli się na okręgi Rouen, Havre, Dieppe, Yvetot, Neufchatei, a stolicą jego miasto Rouen (ob.). Na wybrzeżu, oprócz ujścia Sekwany, nie ma żadnych innych zatok, oprócz przylądka Heve żadnych wyskoków. Kraj, posiada żyzne doliny, lesiste wzgórza i należy do najbogatszych, najładniejszych i najprzemyslniejszych części Francyi. Oprócz Sekwany, zabierającej tu z sobą wiele małych rzeczek, do morza wpadają tylko małe pobrzeżne rzeki. Grunt w^r ogólności jest bardzo żyzny, zapewniający obfite żniwo. W głębi kraju znajdują się dobre łąki, przy ujściu Sekwany znaczne la&e, z kruszców tylko żelazo, natomiast są ticzne źródła mineralne, mianowicie w Rouen i For— ges. Oprócz trudnienia się rolnictwem, upraw^rą oweców i chowem bydła,, mieszkańcy rozwijają sztuczną i wielostronną czynność fabryczną. Ważną tu rzeczą jest połów ryb morskich, budowa okrętów, żegluga i handel, któremu wielce dopomagają pięć portów nadmorskich, Sekw^rana i droga żelazna z Paryża do Havre i Diepp. —Departament Sekwany i Marny, złożony z części Isle-de-France i z Szampanii, mianowicie z posiadłości Brie franęaise

i z Gatinais franęais, z części Valois i Brie champenoise, liczy na 202,7 mil kw\ 345,076 mieszk. dzieli się na okręgi Melun, Fontaivebleau, Coulommiers, Provins i Meaux; stolicą jego jest Melun mające 9,000 mieszkańców. Kraj: