page0250

242

Seldżucy — Selenga

ii Azyi Mniejszej. Mianowicie odróżniano dynastyje następujące: ly Irańską czyli Bagdadzką, która panowała w Bag'dadzie i Ispahanie. Była ona najpotężniejszą i z niej wywodzą początek najznakomitsi monarchowie seldźuccy. Założyciel jej wojowniczy Togrul -Beg, wnuk Seldżuka, zagarnąwszy w roku 1038 prowincyję perską, Korassan, przybrał tytuł sułtana i pojął w małżeństwo córkę kalifa Bagdadzkiego. Umarł r. 1063, a między jego następcami odznaczyli się: Alp-Arslan, który wojując z cesarzem greckim Romanem, wziął tegoż do niewoli; Malek-Szaeh, krzewiciel nauk; Mohammed-Szach, szczęśliwy wojownik w walkach krzyżowych i Sandżar. Ostatnim monarchą tej dynasty i był Togrul-Szach, pokonany w r. 1194 przez karesmijskiego sułtana Tekesza. 21 Kermańską uynastyję panującą w prowincyi perskiej Kerrnan. Założona przez Kaderda synowca Togrul-Bega, istniała do r. 1091.    3) Dy-

nastje aleppińską w Syryi; założycielem jej był Tutuż, wygasła w^r r. 1114. 4) Dynastyje Damaszku w Syryi, założoną przez Dekkaka syna Tutuża, istniejącą od r. 1096—floa. 5) Dynastyję Ikońską, utworzoną przez Soliman-ben-Kutulmiża, prawnuka Seldżukowego w r. 1075 w Ikonium czyli Konieh w Azyi Mniejszej; ta ostatnia utrzymała się najdłużej. Za panowania Alladyna II wsławił się jako zwycięzki wótiz wojsk Osman, którego potomkowie dali początek dynastyi Osmańskiej w Azyi Muiejszej.

Seledec, »Seledec, jest długi kosmyk włosów, który kozacy Ukraińscy nosząc głowy^rótko strzyżone lub po starodawnemu golone, zapuszczają i splatają jak warkocz niewieści, wplatając weń wstążki kolorowe, zwykle upominek swoich bohdanek. We dworach dawnej szlachty, szczególniej na Wołyniu, Podolu, Ukrainie i Rusi Czerwonej, dotąd jeszcze młodzież wiejska przebrana za kozaczka, dla ozdoby nosi takie sełedee.    K. 11V. 11.

Selen. Znak chemiczny Se. Jestto pierwiastek niemetaliczny, z natury chemicznej podobny do siarki. Należy do ciał najrzadziej napotykanych w przyrodzie, szczególniej w związkach z metalami mianowicie z oło-wiem, oraz w uiektórych pirytach i to tłomaezy znajdowanie się jego w witry— olu nordhauzeńskim i w kwasie siarczanym angielskim (ob. Siarka). Otrzymuje się ze szlamu osiadającego w komorach ołowianych służących do wyrobu kwasu siarczanego w niektórych fabrykach szwedzkich i czeskich, oraz z selenku ołowiu i t. p. W cieple zwyczajnem stanowi ciało stałe; koloru ciemno-brunatnego, w odłamie szklisto-m uszło we, którego cienkie ułomki po brzegach są ciemno-czerwone i przeświecające. Nie ma smaku i zapachu, jest złym przewodnikiem elektryczności i może być we wszystkich trzech stanach skupienia. W cieple 200°C topi się, a około 700° zamienia na gaz cie-mno-żółtego koloru. W przystępie powietrza ogrzany pali się płomieniem błękitnym, rozpościerając charakterystyczny zapach zgniłej kapusty lub rzodkwi; Z tlenem wydaje kwas selenowy SeOz i kwas selenny SeCh".    T. C.

Selene, bogini księżyca u Greków, to samo co u Rzymian Luna, była córą Hypenona i Theii a siostrą Heliosa (i dla tego Foibe także nazwana) i Eos’y. Podobnie jak bratu, dają jej wóz czy rydwan zaprzężony dwoma białemi rumakami albo krowami, lub też mułami. Później jednoczono ją z Artcmis’ą (Dy-janą), która wszakże różniła się od niej dziewictwem. Z Endymiona urodziła Semele 50 córek z Zeus’a zaś Pandiję i Erse (rosę). Pod względem sztuki sutsze jedynie i zupełniejsze okrycie różni Semele od Dyjany, oraz lekka zasłona w łuk zgięta ponad głową. Dokładnie postać tę poznano / rzeźb Endy-mionowych.

Selenga, rzeka w gubernii Jenisejskiej, początek bierze w paśmie gór Bo-