page0292

284

tosentmz

ROSenkr&IlZ (Jan Karol Fryderyk),filozof niemiecki, urodził się 25 Kwietnia 1805 w Magdeburgu, gdzie ojciec jego był urzędnikiem. Pierwiastkowo kształcił się w tamtejszej szkole, od roku zaś 1821 w Berlinie, Halli i Heidelbergu i wkrótce dał się poznać jako jeden z najżarliwszych zwolenników Hegla. W 4828 wystąpił w Halli jako privatdocent, a w 18-31 otrzymał tamże miejsce professora nadzwyczajnego, lecz w 1833 powołany został do Kió-lewca na zwyczajnego professora filozofii W r. 1848 wezwano go do Berlina, gdzie 23 Lipca mianowany został ininisteryj&lnym rad; cą referentem. Podlegając bezpośrednio prezesov»i gabinetu, pracował na tern stanowisku pod Auerswaldem, Pfuel’em i Brandenburgiem, aż znowu na własne żądanie 25 Czerwca 1849 powrócił na swą professorską posadę do Królewca, ponieważ praktyka polityczna nie zadowalniała go wpraw dzie. W r. 16'9 wystąpił on jako deputowany pierw szej izby z Memla i Ty lży, lecz po jej odroczeniu złożył swój mandat. W jesieni tegoż roku znajdował się w Berlinie jako deputowany z uniwersytetu królewieckiego na kong-es obradujący o reformie uniwersytetów i wybrany tam był na przewodni rżącego w drugim wydziale. W literackiej działalności swojej, Rosenki nz rozwinął wielką wielostronność i zręczność, ponieważ usiłował siec Heglowskiego systemu przeprowadzić przez wszystkie dziedziny historyi i życia. Zarazem poświęcał się poezyi i filozoficznemu pojęciu jej historyi. Wydał najprzód dwa drobne pisma:    Ober den

Titurel und Dante s Komódie, (Raiła, 1829), i bas Heldenbuch und (He N/be-lungen, _vtlalia, 1829), później zaś Historyją niemieckiej poęfyi u Wiekach Średnich (Halla, 1830), usiłującą przedstawić wewnętrzną historyją poezyi z Heglowskiego punki u widzenia rzeczy. Potem nastąpił jego Podręcznik hi-s*oryipowszechnej poezyi (3 tomy: Halla, 1832—33), w którym z wielkiem powodzeniem, a przecież bez ostrości i pedantyzmu, umiał historyją literatury oczyścić z kału surowo nagromadzonego materyjału. Artykuły okolicznościowe i krytyki sw^roje, wydał razem pod tytułem: Zur Geschichte der deutseken Literatur (Królewiec, 1830). Jednocześnie usiłował, aby zasady Heglowskiej filozofii wywarły wpływ i na teologią, jak to ma miejsce w dziele: Die Natur-religion (Iserlohn, 1831), w Encyklopedyi umiejęt aości teologicznych, \ Halla, 1831), i w Krytyce nauki wiary Schleiermachera (Krółew 1836) Drobne jego pisma dotyczące filozofii Hegla zebrane są; w Objaśnieniach krytycznych systemu Hegla (Kiólew. 1846) i w Studyjach, (Berlin, 1839). Rozwijając bliżej system Hegla ze względu na psyebologiją, Rosenkrnnz napisał: Dit Psychologie, oder Wissenschaft eon subje cii cen G cisi (Krółew. 1837, 2-ie wyd. 1843). Wpośród przewrotów wewnętrznych Heglowskiej szkoły, Ro-senkranz tak dalece zajął samoistne stanowisko, że jego pojęcie Heglizmu nie-naleiy ani do jednego ani do drugiego z ostatecznych stronnictw. Dla tego Strauss, mianowicie ze względu na jego pojęcie o Chrystijanizmie, oznacza go jako środkowy punkt szkoły. Roscnkranz wraz z F. W. Schubertem uskutecznili wydanie dzieł Kanta (12 t., Lipsk, 1838—40), w których ostatnim tomie mieści się jego własna Historyją filozofii Kanta. W dodatku do dzieł Hegla, wydał: Zycie Hcija, (Berlin, 1844). Gdy Sehclling wystąpił w Berlinie, ukazały się Odczyty Hosenkranza a Schellingu (Gdańsk, 1842), i Poselstwo do P. Leroux o Schellingu i Heglu, (Królewiec, 1842). Potem wyszły: Krytyka zasad wyznania wiary Straussa (Lipsk, 4845); Goethe i jego dzie-la, (Królewiec, 1847). Pedagog ka jako system, (Królewiec, 1848); a w o-statnich czasach Estetyka Brzydoty, (Królewiec, 1853). System umiejętnością (Królewiec, 1850), który miał służyć za zasadę do jego traktatów^ i po