page0031

27

napisała niewiasta, i to jeszcze mająca wyobraźnię, która całkowicie wzięła górę nad rozumem, zdaje nam się, iż dłuższa krytyka jej rozumowania jest zupełnie zbyteczną.

Ze zaś autorka rzeczywiście wyobraźnią przeważnie kierowała się przy pisaniu swego artykułu, wystarczy przytoczyć jeszcze parę jej zdań. I tak, na str. 536 czytamy: „Przekonaliśmy się, że między żywą a martwą materyą, niema absolutnego rozdziału, że posiadają one zasadnicze cechy jednakowe, że istnieje właściwie tylko jedna materya, obdarzona życiem w słabszym lub silniejszym stopniu^u. Na str. 541 spotykamy zdanie: „Zycie przeto znajduje się wszędzie, zarówno w tak zwanej martwej, jak i w żywej materyi. Wszystko nie-tylko żyje, ale, jak się Fouillee i Delboef wyrażają, wszystko czuje. W każdej cząsteczce materyi duch (sic!) istnieje“. Wszystkie jednak tego rodzaju zdania, przyćmił końcowy pewnik: „Kobieta jest nieustającem źródłem życia; Ewa nie powstała z żebra Adama, a pierwszy mężczyzna był synem pierwszej kobiety; żył on wpierw w jej łonie i urodził się dla niej^u. Dodać coś do tego ustępu, znaczyłoby ująć mu wartości.

Co się zaś tyczy pytania, czy chemia zdoła obdarzyć życiem wytwory przez nią dokonane, to posłuchajmy, jakie jest w tym względzie zdanie ludzi, co w podobnej kwestyi mogą głos zabierać. 1 tak, Milne-Edwards powiada: „Materya, dająca się ważyć, nigdy nie będzie w stanie stać się żywem ciałem. . . W obecnym stanie naszej ziemi, materya ważka, która jest zdolną wejść w skład ciała żyjącego, nie stanie się nigdy żywą, gdy tylko ona sama będzie; a nie znamy żadnego czynnika chemicznego lub fizycznego, któryby w niej stał się pierwiastkiem życia. . . Trzeba tedy jeszcze jakiejś innej rzeczy prócz materyi dotykalnej, a ta rzecz jest przyczyną zmian, pierwiastkiem czynności, i co za tern idzie: siłą. Jestto siła, która się objawia tylko w ciałach żywych, więc konsekwentnie można ją uazwać: siłą żywotną, jakkolwiek ta nazwa popadła za naszych dni w niełaskę zarówno u fizyologów, jak

http://rcin.org.pl