page0449

W V ŻSZOŚĆ P E DON V. 447

zawsze wolny od ciała (t. j. ziemskiego i doczesnego), żyć będzie z bogami po wszystkie czasy w siedzibach najwspanialszych ¹). Podobnież wyższy jest pogląd Fedona na resztę śmiertelników. Wracają oni na ziemię w różnych odstępach, wedle wymagań ich natury, jedni prędzej, inni później^L'). Ile to rozumniej i sprawiedli wiej od dziesięciu owych wcieleń, które w Fedrosie każda dusza odbyć musi po pierwszym upadku w niebie! Ze to niesprawiedliwie, dostrzegł Platon, skoro dla filozofów uważa trzy przeprawy za dostateczne. Ale większość olbrzymia ma ich dziesięć przed sobą; każdy człowiek, nie mający powołania filozoficznego, przebywa dziesięć tysięcy lat na wygnaniu, bez względu na to, czy porządnie żyje, czy nieuczciwie. Trudno w tern dopatrzeć się jakiegoś zerwania z ciasnemi pojęciami ziemskiej chronologii. Powiemy przeciwnie, że w Fedrosie trzyma się Platon niewolniczo chronologii starych mistyków, w Fedonie ją poprawia, uwzględniając zasługi i potrzeby indywidualne, a co do tej kwestyi właśnie zgadza się z późniejszemi dialogami, n. p. z Timeuszem, gdzie dusze wybrane zaraz po pierwszej śmierci ciała mają zapewniony powrót na gwiazdy, inne zaś póty muszą odradzać się, póki nie osięgną przeznaczonej im doskonałości ³).

Wszystkie te względy przemawiają za datą późniejszą Fe-dona, a najbardziej zaś jego teorya ideologiczna, która niewątpliwie doskonalszą jest i w szczegółach więcej wykończoną od pierwotnego zarysu, umieszczonego w Fedrosie. Wynika to z porównania licznych ustępów, które w obu dialogach zajmują się już to sposobem badania prawdy, już to formą i treścią naszych czynności umysłowych, oraz tern wszystkiem, co w piątym i czwartym wieku przed Chr. aż do reformy Arystotelesa, oznaczano nazwą dialek-tyki. Do niej teraz przejść nam wypada, a zaczynamy od Ifrótkiego wykładu jej metody i zasad. Będzie to naturalnem dopełnieniem platońskiej psychologii, a zarazem ułatwi nam zrozumienie szeregu dialogów, prawie wyłącznie sztuce tej poświęconych.

') P h a e d o p. 114 c.

²) P h a e d o p. 107 e. ^s) Zob. str. 381 tego tomu.

http://rcin.org.pl