page0535

527

Ruś

tewski. Kancellaryja koronna, litewski tytuł kładzie zaraz po wyliczeniu ziem polskich, na drągiem miejsca i usuwa w głąh Pomorze z Rusią. Otóż Władysław Jagiełło jest królem Polski, tudzież po staremu: ziemi Krakowskiej, Sandomierskiej, Sieradzkiej, Łęczyckiej i Kujawskiej, dalej najwyższym księciem Litwy, Supremus Dux albo Princeps Lithuaniae i wreszcie pod koniec, Pomorza -i Rusi panem i dziedzicem. Za Kazimierza Jagiellończyka przybywa tytuł ogólny pruski i szczegółowe ziem pruskich z pod panowania krzyżackiego uwolnionych, król jest też księciem pruskim, tudzież chełmińskiej, Elblągskiej, La-wenburgskiej i Pomorskiej ziemi panem i dziedzicem. Potem przybywają inflanckie tytuły * t. d. Otóż za Rzeczypospolitej jaka stanęłana sejmie unii lubelskiej tytuł musi się ścisnąć, bo by urósł za bardzo, dla tego nie zważa się na przy-ległości i bierze się jeden tytuł ogólny, bo kiedy się powie król polski, niepotrzeba już więcej, upadają tytuły obok niego pan ziem Krakowskiej, Sandomierskiej i t. d., bo te ziemie już nie są przyległościami Polski, ale w nią zupełnie wsiąkły. Toż kiedy się powie książę pruski o królu, niepotrzebne tytuły chełmińskie i elblągskie. Tytuł prosty, chociaż wspaniały się urabia: król polski, wielki książę litewski (już nie najwyższy jak dawniej, bo jeden książę, nie jak przed chwilą, co ich dwóch było, wielki i najwyższy), dalej król się nazywa książęciem ruskim, pruskim, mazowieckim i t. d. Tytuł ruski króla polskiego się do tej Rusi halickiej odnosi. Tytuł ten służy królowi jako królowi, n^:e zaś jako księciu li ew^Tskiemu, bo jeden Gedymin nazywa się królem wie-In Rusinów, ale nie Rusi, Olgierd i Jagiełło przed nawróceniem się tytułów ruskich nie biorą. Jagiełło zowie się często królem Litwy, a nawet wielkim królem. Szczególniej w przywilejach niemieckich, pochlebia mu tern kancellaryja krzyżacka, jednakże dziedzicem i panem Rusi został tylko wstąpiwszy na tron polski. A przecież dziejopisarze krzyżaccy, opisując wojny zakonu około Drohiczyna i Grodna, nazywają kraj ten, w którym grzmiała pożoga, ruskim, Rusią (około r. 1394; Daniłowicz, Skarbiec, I, 302). Znakomity Witold za wzorem Gedymina idąc, rzadko wprawdzie, ale zowie się także wielkim księciem Litwy i Rusi, lub wielkim księciem Litwy i panem na Trokach. Idzie tutaj więcej

0    przedłużenie tytułu, któryby inaczej wyglądał zbyt prosto, nie tak majestatycznie, jak tytuł polski. Lecz gdzież ta jego Ruś? król Władysław Jagiełło swoją wskaże, bo monetę nawet dla niej bije, Witold nie ma ziemi, którąby wyłącznie nazwał Rusią, ma tylko księztwo pod sobą smoleńskie, połockie, kijowskie, starodubskie, brańskie i t. d. Ale gdzie jego kraj ruski ? Świdry-giełło następca Witolda nazywa się także wielkim księciem Litwy i Rusi, więcej już z zasady, bo rola jego w dziejach wiadoma, stanowisko wybitne; zdrajca to swojej dynastyi i narodowości, oparł się na pierwiastku słowiańskim

1    chciał odbudować wielkie księztwo kijowskie, bo czuje, że na Litwie nie utrzyma się, za słabe jego barki do podniesienia wielkiego ciężaru. Świdrygiełło rozdmuchuje niesforne jeszcze, nieugłaskane zupełnie miejscowe żywioły, lecz ginie w niesławnej walce dla siebie; to budził, co już umarło. Po Świdrygielle nie ma naw^ret mowy, żeby książę litewski był księciem także Rusi, jest nim król polski, bo posiada Lwów, Halicz i Przemyśl. Taka jest historyja nazwiska Ruskiego w' Polsce i w Litwie. Zkądże się wzięły te różnokolorowe Rusie, obok Rusi Czerwonej, która sw ój kolor wzięła w spadku po czerńiechow'skich grodach, po Czerwonej Chrobacyi? Zkąd ta Ruś Biała, Czarna i Mała? Nazwiska te wyrosły pożno, w' XVI i XVII wieku i urobiły się na wzór jedynej Rusi, która to imię za miejscowe przybrała, skutkiem wynalazku Danielowego. Kiedy tamta była Czerwona, kolory poszły w modę. Zęby rozwikłać tę sprawę,