page0594

586

Ślimak — Ślina

dzaju Arion tarcza grzbietowa zawiera w sobie tylko ziarnka wapienne a otwór prowadzący do płuca, leży naprzeciw środka tejże tarczy. Gatunki tutaj należące przebywają w miejscach wilgotnych w lasach i ogrodach, pod liśćmi z drzew spadłem., pod kamieniami, korą z drzew, w szparach skał i żywią sie ciałami roślinnemi. Nazywają je ślimakami leśnemi i z nich Arion empiricorum, który bywa czerwono-brunatny, brunatny, czarny, jednobarwny i prążkowany, rozgotowany na galaretę, był używ^rany jako środek przeciwko suchotom. Sfimaki należące do rodzaju Limax, znane pod nazwiskiem drożnych, mają zamiast płaszcza na przedniej części ciała tarczę mięsistą, po której praw^rej stronie znajduje ^ię otwór powietrzny a obok niego odchodowy. Pod tarczą znajduje się ukryta bardzo cienka, płaska, okrągława skorupa. Gatunki tego rodzaju w niektórych latach zrządzają wielkie szkody w- polach i ogrodach i dla tego starać się należy o ich tępienie Dla powstrzymania tych szkodników bardzo jest dobrze posypywać rośliny opiłkami drzewnemi, popiołem i piaskiem. We dnie nkryw^rą ą się w dołkach wykopanych w ziemi, pokazują się zaś tylko nocami. Szczególniej szkodliwym dla naszych pól i ogrodów jest Limax ctgrestis; z pomiędzy wszystkich europejskich odznacza się Limax antiąuorum, którego ciało długości 5 cali dochodzi. Rodzaj Helix bardzo obfity w gatunki odznacza się jak wyżej powiedziano, skorupą stożkowatą spiralnie zwiniętą; wszystkie gatunki żywią się głównie roślinami, niekiedy wszakże i mięsem zgniłem. Odznaczają się one powolnością życia i zdolnością odzyskiwania straconych części ciała swojego, lubią chłód i wilgoć, wytrzymują przecież suszę i w^r takim razie kryją się do swej skorupy, którą zamykają śluzem bardzo szybko twardniejącym. Niektóre zamykają swoje mieszkanie na zimę rodzajem przykrywki. Gatunki bywają już tylko kilka linij wielkie, już też do iy₂ cała w średnicy miewają, jak np. ślimak napotykany w winnicach, Helix pomatia, skorupy też ich często odznaczają się pięknem ubarwiemem. Rozmaitemi odmianami w' ubarwieniu skorupy odznaczają się przed innemi: //. hortensis i H. nemoraiis. W Europie pułudniowej używają niektórych ga-t inków na pokarm, jak np. Hclix adspersa; w południowych Niemczech używano do tego celu H. pomatia, a nawet wUlmie zwierzęta te stanow iły przedmiot handlu, który niemi prowadzono z Wiedniem. Rzymianie zajmow’ali się sztucznem hodowaniem ślimaków i ich tuczeniem.

Ślimak (Cocklea), jestto przewód półtrzecia raza skręcony, znajdujący się w uchu wewnetrznem człowieka ob. Ucho.

Ślina (Salwa), jest płynem białkowatym służącym do przygotowania pokarmów do trawienia, wydzielanym przez szczególne gruczoły, zwane śliniankami (jglandnlae salimlcs) i dostarczanym z nich przez przewody do jamy gęby. Ślinianek z każdej strony znajduje się po trzy i te są: nad-iuchwoica albo przyuszna (gl. paroli®, największa; podiucdwowa (gl. submaxiUaris) o połowę mniejsza od poprzedzającej i podjęzykoica (gl. sublingualis) najmniejsza. Podczas czuwania wydzielanie się śliny nigdy nie ustaje a wzmaga się podczas żucia pokarmów, na widok przedmiotów pobudzających chęć do jadła, podczas nudności i wskutek drażnienia ścian jamy gęby. Ślina należy do głównych środków trawienia, jako płyn odmiękczająoy pokarmy, częściowo je rozpuszczający i rozkładający a tern samem przygotowujący pokarmy do działania na nie żołądka, żółci i t. d. Niektóre pokarmy jak np. krochmal, rozpuszczają się w ślinie. Pomimow'olnie ciągle połykamy ślinę bez pokarmów, przez co przełyk utrzymuje się w stanie wilgotnym a przez to ułatwia się przesuwanie po nim pożywienia, Zwyczaj wypluwania wielkiej