page0837

Somnambulizm — Somnas

829

tywać je należy za objawy patologiczne, gdyż sen prawidłowy powstrzymuje właściwie działalność dowolną ciała, działalności zaś duchowej tylko w marzeniu (które jest snem niezupełnym) dozwala wywierać wpływ bardzo nie-znaczący na czynności ciała. Stany somnambulistyczne towarzyszą też pewnym chorobom, np. tyfusowi, katalepsyi, histeryi, a nawet pojawia sio niekiedy jasnowidzenie, jako zapowiednia blizko nastąpić mającego zgonu. Ze względu na przyczynę pojawiania się somnabulizmu odróżniają powyższy samodzielny, tak zwany auto albo idiosomnambulizm, od tego, który występuje pod wpływem magnetyzera i który od swego początku aż do najwyższego rozwinięcia się (zgadywania magnetycznego, snu głębokiego i t. d.), przedstawia wiele stopni i odmian, z których jednak wiele dotąd jeszcze jest zagadkowych. W niektórych tylko przypadkach udaje się dowieść, że w powstawaniu somnambulizmu czynne są momenta czysto ftzyczne albo moralne. Najbardziej skłonnemi do somnambulizmu są kobiety i osoby, u których systeinat nerwowy jest wrażliwy. Dotąd nie mamy jeszcze zadawalniającego wyjaśnienia ftzyjo-logicznego zjawisk somnambuiistycznych, a dla dojścia do tego potrzeba pierw-ej rozwiązać pytania, nierozstrzygnięte dotąd, dotyczące snu i marzenia. Istota stanu somnambulistycznego uważanego pod względem anatomicznym na tem polega, że pewne gruppy w^rłókien nerwów czucia stają się nieczułemi na wpływy zewnętrzne, współcześnie zaś z tem inne albo też same na wewnątrz (od mózgu), są wprowadzone w podwyższoną działalność samodzielną. Stan podobny zdarza się (jako tak zwana anaesthesia dolorosa), w nerwach pojedynczych w przypadkach chorobowych; niekiedy nawet u histeryków znaczne powierzchnie skóry są nieczułe, gdy tymczasem inne części pod wpływem innych nerwów zostające są wysoce podrażnione. Więcej jeszcze podobieii-stwa ze stanami somnambuiistycznemi przedstawia tak upodobane w nowszych czasach pozbawianie czułości za pomocą eteru, chloroformu i t. p. O leczeniu rozumowem somnambulizmu wtenczas tylko myśleć można, kiedy z nim występuje inne cierpienie dokładniej poznane, albo też wiadoma jest jego przyczyna. W takim razie należy zwalczyć złe przyczynowe za pomocą środków stosownych przy zmienionej dyecie i t. d. Częstokroć jednak nie zachodzą takie okoliczności i somnambulizm opiera się wszelkim środkom lekarskim i dyete-tycznym. Bardzo ograniczone trzebaby mieć o istocie człowieka wyobrażenie, aby podzielać przekonanie, że człowiek w somnambulizmie znajduje się w stanie wyższym niż zwykły, dla tego mianowicie, że wyprowadza w^rniosek o rzeczach niedostępnych zmysłom człowieka czuwającego. Wnioski te są mało-znaczące, a nadto niższe tylko siły duszy są w stanie exaltacyi, gdy tymczasem rozum, rozsądek, wiedza, są uśpione, prócz tego za obudzeniem ginie pamięć o stanie somnambulistycznym. Z tych przyczyn nauka prawa wyprowadza wniosek, że człowieka w stanie somnambulizmu znajdującego się, poczytywać należy za istotę pozbawioną woli i użycia rozumu, a tem samem bezwlasno-wolną. Niekiedy lekarz sądowy znajduje się w konieczności wyrzeczenia czyli somnambulizm ma miejsce w rzeczy samej lub jest udany, w czem posłużyć mu może zbadanie okoliczności dawniejszych oskarżonego, obserwacyja~ obecnego stanu jego ciała i rozmaite próby symptomatów^r somnambuiistycznych objawiających się. Ob. Passavant: Ueber den Lebensmagnetismus und das Hellsehen (Frankfurt, 1837); Was tsf Somnambidi$mu8,was ist Thimna^ne-tismus (Drezno, 1840).

Somnus U Rzymian, Hypnos u Greków, syn nocy i brat bliźniak Tanatosa (śmierci), był bożkiem snu, którego pokrzepiającej władzy ulegali zarówno bo-