page0943

93 > *

Sapieha

Gdy w r. 1625, wojska szwedzkie wkroczyły do Pruss i Litwy, a ta ostatnia ani dosyć wojska, ani hetmana nie miała, Zygmunt III, buławę wielką litewską oddał Sapieże (15 Sierpnia, 1625), który, lubo przyciśniony wiekiem, przyjął ciężar, i na wyprawę do 40,000 czerwonych złotych z swoich pieniędzy w^rydał. Związkow^r z Austryją Zygmuntowi III odradzał, z Szw^redami pokoju życzył, lecz mądre jego rady nie były słuchane. Opiekun włościan był dla nich ojcem, a pragnąc ich oświecenia zakładał szkółki, upatrując w tem dla kraju wielki pożytek. Umarł ten wzorowy senator i prawodawca, wojownik i polityk niespracow^rany, w Wilnie dnia 7 Lipca 1633 r. Są w druku jego następne dzieła: 1) Sposób praw trybunalskich (b. m. dr. 1616, folio); 2) List do JW. księdza Jozafata Kuncewicza, archiepiskopa polockiego, od JW. Leona Sapiehi, kanclerza wilk. ks. litewskiego, pisany z Marszowy 12 Marca (1622, w 4-ce). List ten w przekładzie rossyjskim w^r całej obszerności, znajduje się w Tumańskiego, magazynie rossyjskim^. Petersburg, 1793, część trzecia str. 474), a nieco skrócony w Bantysza Kameńskiego dziele o Unii; to skrócenie Linde na język polski przełożywszy umieścił w książce swojej o Statucie litew^r-skim str. 159, zkąd go przedrukował Wiszniewski Hist. Lit. poi., tom VIII; str. 497. Autograf tego listu w ruskim języku, znajdował się niegdyś w bibli-jotece akademii wileńskiej. Wiele też listów Sapiehy, posiadała biblijoteka Załuskich. Obszerny żywot jego przez Kognowickiego, umieszczony jest w tomie I życia Sapiehów.— Sapieba. (Jan Stanisław), syn poprzedzającego, marszałek wielkiego ks. Litewskiego, urodził się w r. 1585, mąż w dowcipie, wymowie i wspaniałości umysłu nieporównany, prawdziwy naśladowca cnót ojcowskich. Był marszałkiem w^r trybunale litewskim 1612 r. i 1621 roku, zachowując wielką sprawiedliwość, słynął z dawanej opieki sierotom i ubóstwu. Marszałkiem wielkiego ks. Litewskiego został w r. 1619, na sejmy kilkakrotnie posłow^rał. Za Władysława IV odprawił dwa razy poselstwo do cesarza niemieckiego, tam mu ofiarowano godność książęcą, ale tej nie przyjął. Dla pięknej wymowy zwano go za granicą złotemi ustami sarmackiemi. Ilartknoch zaś mówi, iż łytułu księcia dla tego odmówił, że pod sw^rojem imieniem wszystkie należne mu łytuły przywiózł do Wiednia. Na wyprawę smoleńską cały pułk swoim kosztem utrzymywał; za Władysława IV pod Drują strzegł aby nieprzyjaciel nie wkroczył, przeciw' Turkom Chodkiewiczowi sto pieszych i sto konnych posłał. W Prusach i Inflantach przeciw Szwedom mężnie walczył. Umarł w roku 1635. Naukę, cnoty i wielkie jego przymioty wychwalił znakomity poeta Sarbiewski w mowie pogrzebowej pod tytułem: Laska marszałkowska 1635 r., w Swadzie zaś polskiej znajduje się jedna z jego mów sejmowych.— Sapieha (Krzysztof Mikołaj), drugi syn Lwa, urodził się w r. 1607, doskonalił się w Lowamuin pod Erykiem Puteaszein. W r. 1627 pięknym i wybornym stylem napisał „Opowiedzenie zdarzeń Dymitra Cara. Puteasz chwali to dzieło, dotąd w biblijografii naszej nieznane. Przetłómaczył także Liwiusza historyją na polski język, jak świadczy Olszewski w kazaniu Winne grono, który powiada że Sapieha lat 11 mając wziął się do tej pracy, lec-z przekład zaginął. Powróciwszy do ojczyzny został krajczym litewskim i pisarzem polnym wielkiego ks. Litewskiego. Sztuki wojennej uczył się pod najprzedniejszymi w Europie wojownikami, w której miał na wzór swego ojca, tak wielkiego bohatera i którego w kilku wyprawach naśladował, dawszy się poznać ze s\fcych czynów rycerskich. Umarł w roku 1631.— Sapieha (Kazimierz Lew), trzeci svn Lwa, urodził się w roku 1609 Początkowe nauki pobierał w akademii wileńskiej, 1621 r., poczem wspólnie z Krzysztofem