page0975

967

Stanisławów

stów zwodzonych przystęp dawało. Bramy były murowane w wale, u góry" opatrzone wieżami, gdzie dniem i nocą miejskie czuwały straże. Twierdzę tę dobrze opatrzoną, którą później 120 spiżowych dział broniło, uw^rażano za klucz oałego Pokucia. To też gdy w roku 1676 d. 12 Września Turcy w połączeniu z Tatarami całe przedmieście wschodnie i południowe zupełnie spalili, to wszelako twierdzy s^mej zdobyć nie mogli. Jednakże z powodu doznanej klęski, stany rzeczypospolitej na sejmie warszawskim, uchwałą z dnia 14 Stycznia 1677 roku, uwolniły imasio na lat 12 od wszelkich podatków, wyjąwszy ceł koronnych. Podobnież Jędrzej Potocki, wówczas wojewoda kijowski, na widok zgliszczów, wspaniałomyślnem uczuciem tknięty, tegoż roku i daty nadał ormijanom prawa oddzielnej jurysdykcyi; tym sposobem utworzył dwa magistraty: ormijański i rusko-polski. Stanisław Potocki, starosta halicki, syn Jędrzeja, otrzymane w r. 1679, na znak życzliwości, od Innocentego XI papieża zwłoki ś. Wincentego męczennika przywiózł z Rzymu do Stanisławowa, którego lud miejscowy patronem całego Pokucia mianował. Roku 1691 sprowadził tu Trynitarzy, którym kościół drewniany pod wezwaniem Trójcy ś. i Bogarodzicy wystawił. Po śmierci Jędrzeja, drugi syn jego Józef r. 1695 w samym środku rynku wybudował ratusz w kształcie krzyża na 9 pietr wysoki z okrągłą wieżą i kopułą, mający z samego początku na szczycie żelazny wizerunek ś. Michała, pokonywającego szatana w postaci smoka. Godło to rycerskie zaledwie 100 lat przetrwało, siło burzy rzucone na ziemię, około r. 1825 żelaznym austryjackim orłem zastąpione zostało. W wysokości piątego piętra wieży znajduje się zegar z czterema cyferblatami, a pod nim mieszkanie trębacza i galeryja, z której ogłaszają godzjny i ostrzegają mieszkańców o pożarach. W niższych piętrach są ubikacyje dla więźniów politycznych, a na pierwszem w skrzydłach krzyżowych ratusza, znajduje się magazyn mundurów i różnych przyborów wojennych, dla tamtejszej załogi wojskowej. Dawniej odbywały się w tym lokalu posiedzenia mieszczan. Do wnijścia służy tylko jedna duża brama żelazna, opatrzona herbem Potockich, na dole za» do koła ratusza są skleoy, które kupcom miejscowym wynajmywane bywają. Roku 1705 hetman Sieniąwski, gorliwy stronnik Augusta II, i zacięty nieprzyjaciel Szwedów, chcąc zemścić się na Józefie Potockim, popierającym stronę Leszczyńskiego, wpadł dp Stanisławow a, zrabował i spustoszył nietylko całe miasto, ale w niem i po całej okolicy rozłożył wojska, które lud nieszczęśliwy po nieprzyjacielski! kontrybueyjaini uciskały. Trwało to nieszczęście od 1707 aż do 1717 r., w którymto czasie nieprzyjacielsKie wojska wyniosły się do Kałusza. Paweł iVitosławski, pułkownik, własnym kosztem około r. 1727 wymurował Trynitarzom kościół. Kollegijata jestto piękny i okazały z trzema wieżami gmach, wewnątrz bogato przyozdobiony. W wielkim ołtarzu znajduje się obraz X. M. P. Niepokalanego Poczęcia, w kaplicy po prawej stronie w ołtarzu marmurowa trumna z relikwijami ś. Wincentego, patrona miasta, w kaplicy po lewej ołtarz ś. Józefa; prócz tych najwspanialszych, są tam inne jeszcze poboczne ołtarze, niemniej piękne organy. W podziemiach zas tej świątyni znajdują się grobowce: Jędrzeja Potockiego, kasztelana krakowskiego, hetmana polnego koronnego, zmarłego 1692 r., którego pogrzeb odprawiano tam z niezwykłą okazałością; strzelano przez sześć dni z 120 dział, tak. że 4,700 kamieni prochu wypotrzebowano, i synów jego Stanisława, starosty halickiego, który poległ pod Wiedniem r. 1683 i Józefa, kasztelana krakowskiego, hetmana wielkiego koronnego, zmarłego 1751 r., panów dziedzicz-