scandjvutmp901

2

Nasza tak nerwista, tak czuła i zmienna organizacyja, rozwinie, jak to pokażemy, cały szereg dobrych i złych przymiotów, które tyle wydatnych stanowią różnic między nami a wszystkiemi zwie* rzętami.

Zwierzę, w samych tylko niemal ciasnych granicach swego instynku zamknięte, ma tkankę komórkowatą tęższą , mniej zdolną do przyjęcia nauki i rozmaitych obyczajów. Dla tego dzićcię, kobieta, mężczyzna, delikatne, czułe mający włokno, prędzej i łatwiej się uczy; staje się bardziej duchowym niż ciało składające się z grubych, tęgich włókien. Zwierzę jest jedną, człowiek zaś wieloraką jest istotą; pierwsze zatrzymuje nieprzełamaną niewiadomość jak i jednostajne życie, które zależy od jego prostych pokarmów, od owego równego rozdziału jego sił żywotnych po wszystkich orgauach, a co nadaje mu niewzruszoną równowagę. Stąd natura zwierzęcia pozostaje zawsze niezmienna, zawsze tażsama, bez postępu w udoskonaleniu; nie widać w nióm tój co w człowieku giętkości, tćj pojętności: zwierzę samo sobie wystarcza, nie potrzebuje nauki ani obcej pomocy. Dla tego bardzo mało wybacza, niełatwo zachwieje się w swój naturze, w swóm zdrowiu, samo przez się prędko je odzyskuje, jak nagięte drzewo co samo odzyskuje swe naturalne położenie. Stąd tćż pochodzi, że udzielana zwierzęciu nauka nie trzyma się go i nigdy nie przechodzi na jego potomstwo; zapomina jej ono w tej samój chwili, w którój się jój nauczyło, jako zbytecznej i niepotrzebnej mu wiadomości, jako choroby, do której ono wstręt czuje; kiedy przeciwnie człowiek, łatwo się układa, nagina do wszelkiego rodzaju wychowania, i raz się nióm przejąwszy, przesyła je dobrowolnie na swe potomstwo.

Ta naszej natury giętkość wynika ze zbiegu większój liczby żywiołów, zdolności i przymiotów naszego ciała. Zdolni do używania wszelkich pokarmów, do mieszkania w różnych klimatach, ludzie potrzebowali tern samćm uginać się do wszystkiego w różnych stanach towarzystwa, w któróm żyć im wypadło; stąd tćż pochodzi, że prawie żadnćj nie zatrzymując formy pierwotnej, łatwo wpadają w usterki nie znane zwierzętom, dla tego mogą i powinni uczyć się wszystkiego. Nasze więc nauki, nasze udoskona -lenie wypływa z tej samój przyczyny, która nas czyni chorobliwemi