page0285

281

oraz zoolog z Neusse: Teodor Schwann³) w r. 1839, gdyż wykazali oni, iż tak organizmy roślinne, jak i zwierzęce są zbudowane z wielkiej ilości komórek, rozmaicie ukształtowanych. Podczas gdy jeszcze w r. 1830 botanik Meyen uznawał komórki za rodzaj małych roślinek w roślinie, to Schleiden -) poczytuje już komórkę za jednostkę biologiczną niższego rzędu, za organizm samoistny (»selbststtlndiger Organismus«), i opisuje jej własności fizyologiczne. Atoli tak Schleiden jak i Schwann poczytywali za część najważniejszą w komórce jej błonę, okalającą ciecz z jądrem w niej zawartem, gdyż błona owa ma podług nich pośredniczyć między cieczą wewnątrz komórki a jej otoczeniem. Zresztą wyobrażali oni sobie powstanie komórki ze substancyi międzykomórkowej, zwanej cytoblastem, mniej więcej w ten sposób, jak powstaje kryształ z płynu macierzystego. Od Schwanna pochodzi pierwsza definicya komórki jako pęcherzyka małego, zawierającego treść płynną, otoczoną błoną, a jądro, odkryte przez Browna, tworzy się jako małe ziarno w cytoblastemie.

Zapatrywanie powyższe na rolę błony w życiu komórki wnet uległo zmianie całkowitej. Wprawdzie jeszcze w r. 1774 zwrócił Bonaventura Corti, a C. L. Treviranus w r. 1807, uwagę na krążenie soku, bliżej nieznanego, w komórce, a Dujardin w r. 1835 utożsamił ów sok ze substancyą, z której są zbudowane żyjątka jednokomórkowe, nazwane przez niego sarko-dami; pozostanie atoli zasługą Hugona v. Mohla (w r. 1846), że owemu sokowi komórki, nazwanemu przez niego: protoplasma (zaródź), przypisał znaczenie o wiele większe dla życia komórki, aniżeli to przed nim czyniono. Do reszty upadło znaczenie dawniejsze błony wskutek badań Kóllikera (1845), Bischoffa (1842) oraz Roberta Remaka⁸), z których to badań się okazało, że istnieją komórki, zgoła nie posiadające błony, tylko protopla-zmę i jądro. Remak pierwszy zauważył przy badaniu ciałek

^ł) Por. jego: Mikroskopische Untersuchungen iiber die Ubereinstiin-mung in der Struktur und dem Wachstum der Tiere und Pflanzen. Berlin 1836. Por. także: Dr Em. Radl: Geschiehte der biologischen Theorien. I Theil. Leipzig 1905, str. 55 nastp.

*) Schleiden: Die Pflanze und ihr Leben. Leipzig 1848. ^s) R. Remak: Untersuchungen iiber die Entwickelung der Wirbel-thiere 1855.

http://rcin.org.pl