scandjvutmpb901

17S

obszerne dolmany, kaftany, okrywają sobie głowy obszernym za • wojem, i t. d. Lecz krótka, obcisła suknia ludów północnych, krótka odzież Tatarów przedstawia spostrzeganą od dawna sprzeczność, gdyż mody te stale się utrzymywały w tych okolicach, wyjąwszy bardzo małe zmiany. W owćj różnych ludów mięszaninie , jaką widzimy w portach morskich i na targach wschoduich czyli azyjaty-ckich, ludzie w krótkich sukniach są to Europejczycy, których dzielny przemysł przewyższa wszystkich innych. Kobićty także wszędzie noszą odzież obszerniejszą niż mężczyźni, którym potrzeba więcćj zręczności, ruchawości, i żeby im w ich zatrudnieniach suknie nie zawadzały. Dla tej także przyczyny obcisłe, krótkie są wojskowe suknie; stąd inaczej ubrany był żołnierz rzymski, a ina-czćj senator na forum zasiadający. Jak my dziwimy się surowćj, ociężałej powadze wschoduich ludów, tyle nawzajem śmieszna jest w ich oczach żywa ruchawość Francuza (I).

Wynika stąd wniosek że zwyczaje zimnych krajów uważać można za mężniejsze, pracowitsze, więcćj mięsożywne niż u ludów gorących krajów, u których panuje zniewieściałość (czyli większa liczba kobićt i wielożeństwo) wraz z lenistwem i pitagorejskiemi pokarmami, całe przyczyny ich słabości.

Historyja tćż powiada nam że we wszystkich czasach waleczne, bitne i łowcze ludy północne, odziane niedżwiedzieini, wilczemi skórami, jak drapieżne zwierzęta, napadają na spokojne ludy indyjskie czyli południowe i zawsze je ujarzmiają. A nawet oczywistą pamiątką owych dawnych futrzanych ubiorów jest dotychczasowy zwyczaj, że europejscy królowie, panujący książęta, książęta i parowie fraucuzcy, czyli w ogólności wszyscy wysokie zajmujące miejsca w społeczeństwie zatrzymali dawny zwyczaj używauia

(i) Will. Waughau, An. Ettai philotophical and mtdical, concerging modern cloa-thing, Lontl., 1791, in8o. — Mody azyjatyckie sprowadzone do Europy przez wyprawy krzyżowe utrzymać się w niej nie mogły. Sarmatów odzież liyla obszerna, obwisła, podobnie jak ludów wschodnich. Mallet, lntrod. Danem., p. 218.

Dawno to już powiedziano, że stałość mód i kształt, krój sukien są znakiem roztropności łudzi. Hikt nie miał jej mniej, według tej zasady, od Francuzów, a przeciwnie wieleby przyznać jej wypadało wschodnim ludom. Chardin, Voynge en Pene, t. II, uważał że sukuie perskie z czasów Tamerlana były zupełnie podobne do używanych dziś ubiorów w Persyi, Niebuhr, Deteript. Arab. t. 1, jednak pokazuje że i Turcy mają mody, mianowicie co do kształtu zawojn.