scandjvutmpc901

194

je sobie zrobić głębszelub uznać siebie za zwyciężonego i większego tchórza. Podobnie także Japończyk rozcina sobie brzuch, i przeciwnik toż samo ma zrobić. Na północno-zachodnich pobrzeżach Ameryki, kaleczą sobie ciało głęboko ostremi kamieniami, śmiejąc się; dawni także rycerze Skandynawscy mieli umierać śmiejąc się, i t. d.

Wyznać trzeba, że ród najrozumniejszy na ziemi, bywa najdziwaczniejszym i najśmieszniejszym ze wszystkich stworzeń, tak dalece, iż w napadach swego szaleństwa, sam na siebie się rzuca. Czyliżby więc i głupstwo miało być cechą naszćj wyższości nad wszystkiemi innemi zwierzętami ?

ODDZIAł TRZECI.

O ZWIERZĘTACH DO RODC LUDZKIEGO NAJPODOBKIEJSZYCH .

ARTYKUŁ I.

O małpach w ogólności.

Nazywauo częstokroć dzikim człowiekiem orangutana , chim-pansa, pongo, czyli melkogłowa, loko, icuicu, tretretre, i większą część małp wielkich, najbardziej do człowieka podobnych; a nawet bardzo często poczytywano je za prawdziwych ludzi w dzikim, naturalnym stanie żyjących. Byli autorowie którzy sądzili że dosyćby tylko było tych mniemanych ludzi ubrać , przyzwyczaić do towarzyskiego życia, wychować ich i nagiąć, przy pomocy kija, do naszych obyczajów, wyuczyć naszej manijery, a byliby z nich zupełnie podobni nam ludzie. Niechby spróbował, ktoby chciał, zająć się w taki sposób orangutanem, możeby się mu udało uczynić to zwierzę dosyć usłużnćm, zdolnćm przywiązać się, wiernćm jak pies, pojętnćra jak słoń, uiuiejętnem jak bóbr, zręcznem jak wszystkie małpy, lecz czyliżby to już tern samem by 1 człowiek? mialże-by on rozum i moralne poznanie swych czynów? czy mógłby pełnić obowiązki które wkłada towarzystwo, stan, religija, sprawiedliwość 1 prawa? Co do mnie, nie widzę żadnego w tćj mierze podobieństwa: