scandjvutmpde01

190

to owi dawni wielkogłowi, albo tez potomkowie Genueńczyków, o których mówi Scaliger; albo czy nie należałoby przypisać klimatowi tego osobliwszego ukształcenia? W istocie widać tam narody bardzo piękne obok najbrzydszych, jak np. Georgijanów obok strasznych Nogajów i innych Kałmuków (1). W ogólności góralów zna-mienuje bardzo wydatna kość policzkowa, jak to widzimy u Szkotów, Korsykanów, Auwernijaków, i t. d., których policzki są nierównie ostrzejsze, wydatniejsze niż u innych sąsiadów na równinach.

U wielu ludów afrykańskich nader szerokie są usta; takiemi są mieszkańcy Fezanu czyli królestwa Fezu, podobni do owych starożytnych Garamantów, o których powiedziano:

Aequantem rictut Garamanta ferarum.

U Murzynów, równie jak u większej części dzikich ludów', które nigdy nie jedzą gorących pokarmów, zęby zachowują się bardzo biało; przeciwnie czarne są i spróchniałe u ludów’, które gorących pokarmów i napojów używają, lub które żują betel, korę i arekę z wapnem, albo żują i palą inne rośliny, jak np. tytuń.

Co do wad sztuką zdziałanych przytoczyć można ludy Omagnas, które miały zwyczaj ściskania głowy swych dzieci między dwiema deskami (2). Zw'yczaj ten tak był powszechny w całćj prawie Ameryce, iż potrzeba było powagi koncylijum dla zniesienia go w hiszpańskiej Ameryce. Jeden lud Algonków dostał przezwisko kuto-głowy, a to z przyczyny wielkiej głowy, która pochodzić ma od zwyczaju matek ugniatających ją swym dzieciom (3); inni albo ją przypłaszczają, albo w stożek lub czworogran uciskają, jak to widać między wielu Japończykami. Takiem więc niedorzecznćm i prze-ciwnćm naturze postępowaniem, niby chcąc ją udoskonalić, narażają zdrowie i życie dzieci.

Mówią niektórzy, że Druzowie gór Libanu przypłaszczają czoło swych dzieci, podobnym s posobem jak Karaibowie w Ameryce.

Osobliwszy ten zwyczaj ugniatania głowy ludzkićj widzićć się

(1)    Dowodził nawet jeden Gruzyjanin Forsterowi, przez porównanie, ze głowa chrześcijanina (Europejczyka) szeroka jeit z tylu , a przypłaszczona z góry; kiedy tymczasem głowa muzulmauina, ku wierzchołkowi się zwęża i ma kształt stożkowaty, podobnie jak u małp. Vojage du BengaU u Petersbourg, tłom. £ran. Paryż, 1802, iu 8, tom 11.

(2)    Condamiue, Mem. acad. ścienne 1745.

(3)    Hist. geuer. des toyuges, tom LV11. p. 44.