scandjvutmpdf01

191

także daje na wyspach Nikobar, i, według Marsdena, na Sumatrze; używali go mniej więcej Grecy, za świadectwem epirejskiego lekarza Philites, którego przytacza Blumenbach, tudzież dzisiejsze ludy europejskie, jako to: według Vesala, Genueńczycy, Belgowie; według Spigela, Francuzi, Niemcy, Turcy, i t. d., jak gdyby sama natura nie, umiała dobrze ukształcić naszej głowy!

W głowach Papusów, znaleźli Quoy i Gaymard, otw ór przodkowy podniebienny bardzo duży, co zdawałoby się zapowiadać większą objętość nosowo-podniebiennego gruczołu czyli nosowo-podniebiennego organu Jakobsona (będącego pewno siedliskiem zmysłu smaku u zwierząt, szczególnićj roślinożernych). Dzicy ci są ludo-żerni, lękliwi, zabobonni. Głowa ludów człekojednych Botokudos w Brazylii, ma być niemal podobna do głowy orangutanów, a przy-najmnićj zbliża się do nićj kształtem więcej niż głowy najmniej ucywilizowanych Murzynów, podług Blumenbacha; z tem wszystkićm widzieliśmy przeciwnie czaszki tego ludu prawie takiegoż jak u Europejczyków kształtu. Wszystkie te różnice czaszek, wyjąwszy chyba główne rysy pokoleń murzyńskiego i mongolskiego, porównane z czaszkami pokolenia białego, zdają się nam bardzo zmienne stosownie do różnych osób, przekonaliśmy się o tćm wielu porównywa-niami w najbogatszych tego rodzaju zbiorach. Nic przeto w tym względzie nie da się wnioskować, jak to czynić chcieli niektórzy antropologiści.

Zwierzęta równo używają członków po prawej czy po Iewćj stronie ciała; lecz w rodzie naszym, niemal wszystkie po calćj kuli ziemskiej ludy, nawet najdawniejsze podług księgi Rodzaju, równie jak nowożytne (1), dają pierwszeństwo ręce prawej: zwyczaj ten znalazł Lionel Wafer między dzikiemi ludami w Ameryce, jak również między Araukanaini; widziano go w Indyjach wschodnich i na Kambodże. Atoli na całym Wschodzie ręka lewa w większem jest poważaniu niż prawa (2), pospolicie jednak lewa strona jest złowroga czyli mnićj pow ażana, pewno dla tego, że jest słabsza. To tak powszechne mniemanie, stało się pewno powodem, że we wszy-

(1)    Henryk Morin, tur U$ privifeges de la main droite, Mem, acad. det interip. t. 111, Mit. pag. 68.

(2)    Chardiu, Voyage en Perte, tom II. pag. 36 i 37.

Fi rej Hist. Nat. T. /,    27