scandjvutmp3501

25

Lubo potfisj (physeter macrocephalus L.), podobno ze wszystkich zwierząt największą ma głowę, wszelako jego mózg i móżdżek mniejszy mają stosunek do ciała, jak mózg człowieka, jego bowiem mózg pływa, mówi Anderson, jak robak w falach skrzepnąć się w olbrot mogącego oleju, tak, iz nie wypełnia całej czaszki ani przedłużenia jej w kanał mleczowy grzbielny. Równie wielki widzimy mózg tłuszczowy u delfinów.

Lecz chcąc dobrze sądzić o wielkości mózgu względem wagi ciała, i chcąc czynić stąd pewne wnioski o stopniu pojętności,' uważać trzeba, źe płód, dzieci, wszystkie młodociane zwierzęta, mają mózg bardzo miękki i wodnisty, a zatem stosunkowo większy niź u tegoż gatunku zwierząt albo osób dorosłych, dojrzałych, mianowicie gdy dobrej w calóm ciele nabędą tuszy. W ogólności małego wzrostu

znaczny draźliwość, będącą skutkiem jego sil przemakających. Czytaj Mem. tle Desmou-lins, Journal Je phytiąne, 1820.

W końcu twierdzi Soemmerring, że wyższa pojętność wszystkich zwierząt zależy od większego ich mózgu, w stosunku do uerwów i do massy ciała.

Gall, naznaczając władzom umysłowym siedlisko w różnych częściach mózgu, trzyma się także tego założenia, że im w iększy jest mózg w stosunku do ciała zwierząt, tem większe okazują się zdolności pojęcia: im hardziej rozwinięte jest i większe siedlisko tych władz, tern i ony są mocniejsze, tak, iż głowa mąjąca wszystkie części dobrze rozwinięte, hyćby musiała bardzo duża. Taka była według Galla, głowa Napoleona.

A zatem według aauki Galla, każdy rodzaj umysłów ej zdolności zależy od stosownej wielkości mózgu. Tak samo wypada podług zdania Cuviera, który r. 1812, w Diction-naire des Sciences nntureUes, pod artykułem Mózg (Ceroenu) napisał: ,,Powszechnie spostrzegamy, że zdolności rozumowe tśm bywają doskonalsze, im większy jest mózg. Spostrzegamy także, że im mniejszy jest mózg, tem w ięcej rozdzielone są jego zdolności po innych częściach układu nerwowego. Gady, np. mające mózg mało co większy od mleczu pacierzowego, zachowują część woli i uczucia po odjęciu im mózgu; zdaje się, że wtedy cały mlecz pacierzowy zatrzymuje swe władze, i że nie od samego, jak u człowieka i innych doskonalszych zwierząt, zależą one mózgu, ale raczej od jego wielkości.*⁴

Z tem wszystkiem zdarzają się zwierzęta, jak np. gatunki delfinów, co mają stosunkowo większy mózg niż u człowieka, a przecież nie wiecuj od niego są pojętne.

O różnicy mózgu względnie wielkości nerwów z niego pochodzących, czytaj J. G. Ebel (Obs. neuro/ogicae ea anatomia comparata). Francof. ad Viadr, 1788, co także potwierdził Soeminerring (Diss. (te basi encephati, pag. 17), i co przewidywał Monro (on the nemom system, Kdimli. rozd. VIII). W ogólności, u większej części zwierząt ssących, co do układu nerwowego mózgowego* porównanych z człowiekiem, pas szpiku łączący dwa półkola mózgu jest mniejszy; mniej u nich widać zwojów w mózgu, fnade-wszystko u psa, lisa, hohra, pojętniejszych gatunków zwierząt), blaszki móżdżkowe mniejsze i raniej są liczne. We wszystkich gatunkach zwierząt, które mają pory nerwów znaczniej większe, można pewno domyśleć się, że inne ich nerwy i niektóre części mozga będą również stosunkowo mniejsze, a to tem bardziej, im pierwsze nerwy okażą się większe. (Treviranus).