scandjvutmp4901

43

hyoidalną jest otwór, tak iż powietrze wychodząc z kanału oddechowego, dostaje się tym otworem do dwóch obszernych toreb błoniastych po obu bokach rowka krtani; nadaremno więc usiłowałby mówić orangutan, albowiem wydobywające się powietrze, z przyczyny powyższego otworu, zwraca się do toreb błoniastych krtani, gdzie się glos przytłumia (I).

Sam więc tylko człowiek posiada tę wielką korzyść, ze każdemu wyobrażeniu nadać może oddzielny znak, a przez to może je zatrzymać, udzielić innym i przekazać potomności. Otóż węzeł łączący członki rodziuy a następnie i narodu; stąd bowiem zawiązuje się wspólność myśli, uczuć, potrzebne skojarzenie interesów, przez te rozumowe, moralne stosuuki, jakie już pewno powstały na łonie pierwszych stowarzyszeń ludzkich. Wtedy to człowiek zdolny jest wymyślić, ułożyć i przedsięwziąć większe dzieła, niż te których dokonać mogą bobry lub mrówki, które także muszą rnićć jakieś rnowne znaki lub migi, któremi się porozumiewają względem spraw obchodzących wspołeczność krótkiego ich życia.

Nam także pozostawiła natura wolny sąd i wybór postępków’, kiedy zwierzęta niewolnikami być muszą instynktu. Świetna nasza prerogatywa była koniecznym skutkiem wyższości rozumu i naszego pierwszeństwa przed wszystkiemi stworzeniami; ostatnie potrzebowały wewnętrznego przewodnika, coby im wskazywał drogi i sposoby ich życia. Im słabsze i drobniejsze są istoty, im krótszy jest zakres ich życia, jak naprzyklad owadów, tern mocniejszego i pewniejszego potrzeba im było instynktu, któryby był dla nich pewnym rodzajem natchnienia kierującego ich życiem; człowiek zaś, obdarzony promieniem rozumu, oddany został własnćj niepodległości; on tylko jeden został usamowolniony, jako najstarszy między wszelkiemi stworzeniami. Jemu ich Stwórca, iż tak powiem, zaufał. A zatem im więcćj uprawia żyzną niwę swego rozumu, tem bardziej popiera zamiary natury, która mu dała ciekawość, chęć oświecenia się, i otworzyła dla mego podwoje swych przybytków’. Dostawszy w podzielę wolność czynu, staliśmy się zdolni zasłużyć na pochwałę lub naganę, czyli zdolni do dobrego i do złego, kiedy postępowanie zwierzęcia, skrępowanego potrzebami, podległego instynktowi Uw«st W uczynii P. Campei, Din. de organo lognelae timiurum.