scandjvutmp1af01

391

czniejsze i strawniejsze. Syj amczycy lubią jaja nawylężeniu, Japończycy i Chińczycy maj ą gust do soku z ryb, muszli i nawpół-zgniłego mięsiwa, podobnego do ga?vsu starożytnych Rzymian, owej ulubionej przyprawy roślinnćj z trzewiów makreli zepsutych w słonym sosie. Murzyn, Kafr, Abissyńczyk chciwie zajada mięso węża lub psa nawpół-zepsute, wysuszone na słońcu; takie nadpsucie nadaje smak, jak się o tern na serach przekonywamy.

Gruby pokarm czyni skdrę twardą a nawet usposabia do chorób skórnych , sprawia liszaje, trąd, jak to widzimy u ludów żywiących się solonemi rybami, uiestrawnem mięsem (co spowodowało wschodnich prawodawców do zakazania wieprzowego mięsa, szlamistych, bezłusko4vych ryb, pochodzących z miejsc błotnistych, jako to węgorzy, i t. p.). Dla tego to ludzie nieczysto utrzymujący ciało, żywiący się niezdrowemi pokarmami, podlegają skórnym wyrzutom, kołtunowi, i t. p. Przeciwnie, pokarmy lekkie, łatwe do strawienia czynią skórę delikatną, a bydlęta żywiące się miękkiemi, soczystemi trawami, koniczyną i innemi na naszych łąkach ziołami, piękniejszą pokrywają się siercią , niż zwierzęta pasące się twardemi, kolczy-stemi, słonemi roślinami na skalistym, suchym gruncie. I tak osieł paszący się suchym ostem ma twardszą i bardziej najeżoną sierć, niż koń, który się pasie u nas na łąkach.

Mieszkańcy północnej Europy używają wiele napoju, częstokroć gorącego (1), mleka, herbaty, piwa, miodu, kwasu, które są odwil-

(1) Za panowania cesarzów, sprzedawano w Rzymie ciepłą wodę w termopylach; były to publiczne domy jak o nas kaw iarnie; bywały także zimne napoje. Używ anie cieplej wody sprawia bladość twarzy, a Marcyjalis mówi (lib. VI, epig. 86).

Kt potet calidam «jui mihi livet aquam.

Ciepła w oda , jak równie/, uieumiarkowane używ anie herbaty, rozwalniając i odroięk-rzając trzewia, sprowadzają zawczesną starość, a nadużywanie ciepłych kąpieli czyni ciało wietkiem , tlakowatem. Ciepła woda z winem przyspiesza upojenie. Zwolennicy ciepłych napojów mieli cerę bladą, zielonawą, co szczególniej spostrzegano na mieszkańcach Rodyjskich. Z tern wszystkiem cieple napoje pożyteczne są przeciwko konwulsyj-nym słabościom, na choroby nerek, pęcherza moczowego i na podagrę trapiącą częstokroć ludzi wino pijących.

Ormijanie, jako chrześcijanie, piją wino, zaś ich sąsiedzi Persowie, jako muzułmanie, przestają na wodzie; pierw si podlegają chorobie na kamień, której wcale nie znają drodzy, jak mówi Chardin i inni podróżni. Ponieważ używanie ciepłych napojów jest nader pospolite w Chinaoh, i coraz bardzićj upowszechnia sie w Europie między Anglikami* ilollendrami, a nadewszystko na Północy, ważną więc byłoby rzeczą, badać wpływ takich napojów na kostytucyją tych ludów, a mianowicie powszechny zwyczaj używania herbaty.

Virej, Ilist. Nat,_f Tom 1.    .52