0178

.Zostałem sierotą”: koneser pogrzebów 153

-    Zauważyliście, jak patrzą? - spytał Stalin oficera. - Idziecie sobie korytarzem i myślicie: który to będzie? Jeśli to ten, strzeli wam w plecy, kiedy się odwrócicie; jeśli tamten, strzeli wam między oczy.¹³

* ^{1 1}

Dwudziestego pierwszego grudnia, na krótko przed egzekucjami, dwór zjawił się w Kuncewie, by uczcić pięćdziesiąte piąte urodziny Stalina. Ponieważ przy stole nie wystarczyło krzeseł, mężczyźni zaczęli wnosić stoły i krzesła, robiąc dodatkowe miejsca. Mikojan i Sergo pełnili funkcję mistrzów ceremonii. Stalin wciąż był przygnębiony po stracie Kirowa, lecz powoli nastrój mu się poprawiał. Ale kiedy Maria Swanidze chciała przeczytać wiersz, Alosza zabronił jej, wiedząc zapewne, że jest nazbyt przypochlebny lub zawiera prośbę, by damom wolno było jeździć na Zachód, co zirytuje Stalina.¹

Na obiad był kapuśniak, a później cielęcina. Stalin nalewał zupę gościom, zaczynając od Mołotowów, Poskriebyszowa (z nową żoną) i Jenukidzego, a kończąc na własnych dzieciach. „Stalin jadł z miski na zupę, biorąc widelec i nakładając sobie mięso” - wspominał Artiom. Beria i jego dawny protektor, Łakoba, przyszli w środku obiadu.

Stalin wzniósł toast za zdrowie Sasziko Swanidze, siostry swojej pierwszej żony Kato, i Aloszy. To rozzłościło żonę Aloszy, Marię Swanidze: pomiędzy kobietami toczyła się nieustanna rywalizacja o względy Stalina. Później Stalin spojrzał na dzieci i, jak wspominał Artiom, „nalał mnie i Wasilijowi trochę wina i spytał: «Co się z wami dzieje? Napijcie się wina!»”. Anna Redens i Maria Swanidze zaczęły sarkać, tak jak kiedyś Nadia, lecz Stalin roześmiał się:

-    Nie wiecie, że wino ma działanie lecznicze? Jest dobre na wszystko! Gości ogarnął sentymentalny nastrój: podczas pogrzebu Kirowa rodzina rozmyślała o Nadii, a teraz jej duch, niczym duch Banka, pojawił się także na uczcie. Tamada Sergo wzniósł toast za Kirowa:

-    Zabili go jacyś szubrawcy, zróbmy z nimi porządek!

Ciszę przerwały łkania. Ktoś wypił za Dorę Chazan, żonę Andriejewa, która była jedną z faworyt Stalina, i jej studia w akademii. To przypomniało Stalinowi o Nadii, podniósł się.

1

Wiersz Marii świadczy zarówno o oddaniu, jak i zuchwałości dam dworu Stalina. W wolnym przekładzie brzmiał: Życzymy naszemu Drogiemu Przywódcy dużo szczęścia i wiecznego życia. Niech drżą wrogowie. Zniszczyć faszystów [...]. W przyszłym roku obejmij władzę nad światem i rządź całą ludzkością. Szkoda, że kobiety nie mogą jeździć do Karlsbadu. W Soczi jest tak nudno.