0170

.Zostałem sierotą”: koneser pogrzebów 145

Nikołajew był jedną z owych tragicznych ofiar historii, takich jak obłąkany Holender, który podpalił Reichstag - zresztą pomiędzy tymi dwiema sprawami można dostrzec wiele podobieństw. Ten niski, trzydziestoletni mężczyzna, wydalony z partii, a następnie ponownie przyjęty, pisał do Kirowa i Stalina, skarżąc się na swój los. Był „na wpół przytomny” i nawet nie rozpoznał Stalina, dopóki nie pokazano mu fotografii. Padając na kolana przed przywódcą, zapłakał:

-    Co ja zrobiłem, co ja zrobiłem?

Chruszczów, którego przy tym nie było, utrzymywał, że Nikołajew ukląkł i powiedział, iż zrobił to na polecenie partii. Źródło zbliżone do Woroszy-łowa twierdzi, że Nikołajew wyjąkał: „Ależ wy sami kazaliście mi...”. Według niektórych źródeł obecny w gabinecie czekista uderzył go i kopnął.

-    Zabrać tego kutasa! - rozkazał Stalin.

Dobrze poinformowany funkcjonariusz NKWD, Orłów, zbiegły później na Zachód, napisał, że Nikołajew wskazał na Zaporożca, zastępcę szefa leningradzkiego NKWD, i powiedział: „Dlaczego pytacie mnie? Zapytajcie jego”.

Iwan Zaporożec, przeniesiony do Leningradu w 1932 roku, był człowiekiem Stalina i Jagody w otoczeniu Kirowa. Nikołajewa zatrzymano już w październiku, kiedy włóczył się w podejrzanych zamiarach w pobliżu domu Kirowa, mając przy sobie rewolwer, ale został zwolniony bez przeszukania. Innym razem próbował podejść na ulicy do Kirowa, ale odstraszyli go ochroniarze. Cztery lata później, na procesie Bucharina, Rykowa, Jagody i innych, Jagoda zeznał, że wydał Zaporożcowi instrukcje, aby „w żaden sposób nie utrudniał aktu terrorystycznego wymierzonego przeciwko Ki-rowowi”.

Następnie wprowadzono żonę zabójcy, Mildę Draule. Funkcjonariusze NKWD rozpowszechniali wersję, że Nikołajew zabił Kirowa z zazdrości, ponieważ dowiedział się o jego romansie z Mildą Draule, kobietą o pospolitym wyglądzie. Kirów gustował w młodziutkich baletnicach, ale jego żona też nie odznaczała się wielką urodą. Trudno wyrokować o niezgłębionej tajemnicy upodobań seksualnych, lecz ci, którzy znali ich oboje, uważali, że są niedobraną parą. Draule utrzymywała, że nie wiedziała o niczym. Stalin wyszedł na korytarz i rozkazał udzielić Nikołajewowi pomocy lekarskiej.

-    Jest dla mnie oczywiste, że w Leningradzie działa dobrze zorganizowana grupa terrorystyczna... Należy przeprowadzić drobiazgowe śledztwo.

Nie podjęto żadnych poważnych czynności śledczych. Stalin z pewnością nie chciał się dowiedzieć, czy NKWD zachęcał Nikołajewa do zabójstwa Kirowa.