0014 bmp

Więź SPOŁECZNA W GRUPIE 89

społeczną wtedy i tylko wtedy, gdy zjawia się u nich świadomość łączności społecznej i gdy ta świadomość objawia się w ich zachowaniu”¹⁸. .... J )

Ossowski wprowadził do zagadnienia więzi ważne rozróżnienie. Zwrócił uwagę, że więź społeczna w grupie może być dystrybutywna, jeśli łączność czy solidarność jest następstwem łączności jednostki z członkami grupy, albo może być kolektywna, gdy jednostka identyfikuje się „[...] z celami i postawami postulowanymi dla członka grupy”'⁹. Wśród rozmaitości terminów, za pomocą których desygnat więzi jest opisywany, najchętniej - wydaje się - Ossowski stosował termin „postawy”. Postawy bowiem zawierają zarówno poglądy jednostki na grupę, emocjonalne (uczuciowe) nastawienia do grupy, jak również dążności, gotowość odpowiedniego zachowania się w stosunku do grupy. Postawy względem grupy, a więc więź z grupą, może mieć różną intensywność, różny stopień, od punktu zerowego do całkowitego utożsamienia się z grupą. Postawy te mogą być też negatywne, co oznacza odrzucenie danej grupy przez jednostkę. Trudności w zdefiniowaniu desygnatu więzi społecznej w psychospołecznym rozumieniu wiążą się też z trudnościami operacjonalizacji więzi, czyli nadawaniu jej sensu empirycznego i ustaleniu wskaźników, za pomocą których więź grupowa (np. w zakładzie pracy, rodzinie, narodzie itd.) może być badana w praktyce badawczej. Przyjmuje się dwa rodzaje wskaźników: pierwsze, dowodzące, czy i jakie jednostka zajmuje miejsce (pozycję) w grupie, drugie pozwalające zbadać, czy i w jakim stopniu solidaryzuje się ona z grupą.

Równolegle do koncepcji psychospołecznej rozwijała się koncepcja strukturalna więzi społecznej. Sięga ona również do poglądów klasyków socjologii, którzy podnosili istnienie zależności wzajemnych, wynikających z podziału funkcji w organizmie społecznym (Herbert Spencer) czy też z podziału pracy między ludźmi, wiążących ich odpowiednimi stosunkami społecznymi. Stanisław Ossowski przypomniał określenie klasyka amerykańskiej socjologii Albio-na W. Smalla, który w swym podręczniku socjologii ogólnej w r. 1905 określił grupę społeczną jako zbiór osób, którego członkowie związani są jakiegokolwiek rodzaju stosunkami społecznymi²’¹.

W socjologii powojennej rozumienie więzi jako zespołu stosunków wiążących członków w grupę jest równie powszechne jak psychospołeczne jej rozumienie. Ossowski przytacza np. Kurta Lewina, który w swej książce Resolv:ng Socuil Conjlict z r. 1918 definiował grupę społeczną jako any collection of

^1X Tamże, s. 57.

•’ Tamże, s. 59-60. ²⁰ Tamże. i. 43.