0012 bmp

WIEŹ SPOŁECZNA W GRUPIE 87

Poglądy utożsamiające więź społeczną z organizacją grupy czy właściwościami organizacji grupy nic są szerzej podzielane przez socjologów, a tym bardziej przez określone szkoły czy kierunki teoretyczne w socjologii. Z opracowań amerykańskich znana jest książka R. Nisbcta, który więź społeczną rozumie też jako powiązanie podstawowych rodzajów zjawisk społecznych, z jakich składa się życie grupowe ludzi¹³. Należy bowiem zaznaczyć, że dla integracyjnej koncepcji więzi społecznej charakterystyczne jest ujmowanie więzi społecznej jako nie tylko więzi grupowej, ale jako zjawiska istniejącego autonomicznie, poza grupą i w skali makro, nadającego „spójność” życiu społecznemu czy społeczeństwu w ogóle. Tymczasem więź społeczna oznacza zawsze więź grupową i nie istnieje ze swej istoty poza grupą. Zawsze bowiem zespala, jednoczy jednostki w jedną całość społeczną jakiegoś rodzaju¹⁴.

Autorzy poglądów traktujących więź społeczną jako przymiot, jako właściwość organizacji grupy zapewniającą jej spójność, sprawność jej działania nie odgraniczają zjawiska więzi jako elementu konstytutywnego grupy od zagadnień integracji grupy, wyjaśniających problematykę struktury wewnętrznej grupy, jej wzrostu lub rozpadu oraz warunków skutecznego czy nieskutecznego funkcjonowania. Tymczasem więź społeczna dotyczy istnienia grupy, natomiast integracja (spójność, skoordynowanie, zwartość itd.) dotyczy funkcjonowania i organizacji grupy¹'’. Grupa społeczna bowiem, by istnieć, musi wytworzyć więź społeczną, ale istniejąc może być zintegrowana normatywnie i funkcjonalnie, ale może też być zdezorganizowana i zdezintegrowana. Natomiast jakość więzi ma wpływ na integrację lub dezintegrację grupy.

W tych warunkach integracyjną koncepcję więzi społecznej należy uznać za konstrukcję pojęciową nieprzydatną w wyjaśnianiu struktury grupy społecznej.

W socjologii konwencjonalnej dominuje traktowanie więzi grupowej jako czynnika konstytutywnego, w trojakim wszelako rozumieniu: psychospołecznym, strukturalnym i dwuaspektowym.

Więź społeczna jest przede wszystkim ujmowana w znaczeniu psychospołecznym jako tzw. świadomość grupowa, świadomość zbiorowa, jako poczucie

° R. N i j b c t, The Socia! Bond. The Introduction to the Siudy of Society, New York 1970.

^M Podane przez M. Malikowskiego przykłady więzi sąsiedzkiej, więzi koleżeńskiej czy więzi zawodowej, które rzekomo nie tworzą zwartego systemu czy grupy społecznej, jak pisze autor, nic są trafne, bo tworzą społeczność lokalną, grupy koleżeńskie, zawodowe. M. Malików-s k i, Pojęciowoteoretyczne aspekty kontrowersji wokół istoty więzi społecznej, „Studia Socjologiczne", 1979, nr 4.

^ls Odróżnienie więzi społecznej od integracji przeprowadza Władysław Jacher. Por.: W. J a c h c r, Więź społeczna w teorii i praktyce, Katowice 1987, s. 27-28.