13

112

112

że naturalną skłonnością przeciętnego człowieka jest bezczynność. Efektów zmian oczekiwać będzie można dopiero w następnym pokoleniu’ pisał w 1800 r. minister VoB, a obok niego t inni. W 1806 r. Prusy rozsypały się jak domek z kart za dmuchnięciem Napoleona prawie równie łatwo, jak NRD. Powstała napoleońska Polska i całą pracę nad mentalnością Polaków diabli wzięli, jak też kredyty udzielone Polakom. Prusacy chwilowo skupili się na własnej mentalności.

Człowiek okrutny

Teatr przerażenia

Oto nim wymyślono powieść gotycką, horror w kinie oraz sprawozdania z meczów piłki nożnej, publiczność przez stulecia miała możność obcować z krwawymi jatkami całkowicie na żywo i bez kaskaderów.

Wielki show

]

i

U schyłku XVIII wieku czasy świetności tych spektakli należały już do przeszłości. Sebastian Mercicr pisał: „Od czterdziestu lat ścięto w Paryżu głowę jednemu tylko człowiekowi (w 1765 r.), tak iż kat nie ma wprawy w tej funkcji”. W istocie, nawet podczas tej ostatniej egzekucji chybił. Publiczność z nostalgią wspominała z jakim mistrzostwem obcinano głowy za Ludwika XIII i kardynała Richelieu. Jakie czasy, takie kawały. Opowiadano więc, że pewien skazaniec uprosił kata, aby ciachnął dopiero na dany znak. Kiedy skinął ręką, zdawało mu się, że kat nie zauważył. Tymczasem mistrz wzruszył ramionami: „Już po wszystkim”. I w istocie, głowa poleciała. Jak zaświadcza Michel Fou-cault, ^zrgczm^kaci.zbieEali.burzliwe-owacjŁ.publicznośęijjFujaiy musiajy_z;tśjrciekać przed .pobiciem. „Wielki aktor”, pisze o kacie Mercicr: „Na szafot wstępuje ufryzowany, upudrowany, ugalonowany, w białych pończochach i płytkich trzewikach. Wielki show zaczyna się. „Gmin, powodowany uczuciami niepojętej ciekawości, tłumnie przybiega na te straszliwe widowiska; gdy przestępstwo lub przestępca jest niepospolity, nie braknie wśród gawiedzi światowców”. Ano właśnie, dobry smak i płeć nie grają tu roli: „Jaśnie wielmożni spieszą tam na równi„z_p.st.Li tnim m ot lochem”. „Niewiasty jiasze, p_sercu tak czułym, oner-~wach tak subtelriych~że mdleją na widok pająka” „nie..mogą jjdcrwąć^wzrokuod najbardziej wymyślnych katuszy. Egzekucje paryskie odbywały się na Placu de Greve. Ża czasów Merciera

l - Eseje