200

A    .Ui»    T ), Uli_tMh< 2t<«2

KIN RMHni v?. o by UN rws *n*

7

CIAŁO STAŁE

7.1. CIAŁA ANIZOTROPOWE I IZOTROPOWE

Jak wynika z poprzedniego rozdziału, faza gazowa odznacza się brakiem jakiegokolwiek uporządkowania cząsteczek. Poruszają się one w sposób całkowicie chaotyczny W temperaturach dostatecznie wysokich energia kinetyczna cząsteczek jest duża w porównaniu z energią wzajemnych oddziaływań międzycząstcczkowych. W miarę obniżania temperatury energia ta jednak maleje, siły międzycząsteczkowe zaczynają odgrywać coraz większą rolę. az wreszcie wskutek ich działania następuje skroplenie gazu

W cieczy cząsteczki mogą się przesuwać względem siebie, ale nie mogą się oddalać poza zasięg wzajemnych oddziaływań. Ciecz zachowując płynność wykazuje, statystycznie rzecz biorąc, pewne uporządkowanie cząsteczek w porównaniu Z gazem. Obszary uporządkowane mają jednak bardzo małą objętość i stale zmieniają swe granice.

Całkowite (lub niemal całkowite! uporządkowanie cząsteczek następuje dopiero w czasie krzepnięcia cieczy i wydzielania z niej kryształów. W ciałach krystalicznych atomy ułożone są w sposób regularny, polegający na okresowym powtarzaniu się w przestrzeni pewnych określonych konfiguracji atomowych. Sposób uporządkowa nia atomów przedstawiamy za pomocą sieci przestrzennej (p. 7.3). Uporządkowanie atomów i cząsteczek w przestrzeni pociąga za sobą pojawienie się zależności niektórych właściwości kryształu od kierunku, w którym się je bada. W pewnych kierunkach atomy sieci przestrzennej mogą być na przykład słabiej z sobą związane niz w innych W związku z tym ktysział w tych kietunkach wykazuje zmniejszoną wytrzymałość mechaniczną i łatwo daje się łupać. Charakterystyczną lupliwość w określonych kierunkach wy kazują kryształy gipsu, a także kryształy soli kamiennej Od kierunku w krysztale może zależeć jego rozszerzalność cieplna, jego właściwości optyczne, a nawet magnetyczne czy elektryczne. Ciała jednorodne, w których właściwości zalezą od kierunku, nazywamy ciałami anizotropowymi.

Od ciał krystalicznych należy odróżnić ciała bezpostaciowe, których typowym przedstawicielem jest szkło. Ciała bezpostaciowe powstają wówczas, gdy w czasie oziębiania cieczy z jakiegoś powodu — najczęściej z powodu trudności w wytworzeniu pierwszych poieji nowej fazy nie następuje krystalizacja W miarę obniżania temperatury