klsti221

247

tłOZDZIAŁ 7. PRZYGOTOWANIE POKARMÓW

Białorusi miało być w zwyczaju nawet stałe gotowanie na otwartem ognisku (§ 534). Górscy zaś pasterze w regjonie karpackim pod wpływem południowych wzorów dziś jeszcze warzą strawę w kotłach, zawieszanych nad otwartem ogniskiem, podobnie jak to czynią Słowianie bałkańscy. Wreszcie, z drugiej strony, powszechny dawniej na Bałkanach zwyczaj gotowania przy otwartem ognisku dziś już coraz bardziej zanika, ustępując przed gotowaniem na kominkach, kuchniach etc., a Słoweńcy oddawna mieli piece w chatach i gotowali na nalepie albo nawet wewnątrz pieca. Co jest jednak najważniejsze, to nie-ulegający żadnej wątpliwości fakt, że dzisiejszy piec Słowian północnych jest przeniesiony do wnętrza chaty z zewnątrz i zastępuje dawniejsze otwarte ognisko, podobne do południowo-słowiańskiego (ob. §§ 270 i 536).

217. Prymitywny piec małoruski (ka-byća). Wg. T. Vołkova (Ukrainskij naród. II, r. 1916, str. 525, fig. 8).

Do pieca powrócimy niżej, gdy będzie mowa o sposobach sporządzania strawy (ob. §§ 269 i d.) i o budownictwie (ob. § 536). Tutaj zaś poświęcimy nieco uwagi narzędziom kuchennym. Oczywiście podczas przygodnego sporządzania strawy w polu przy naprędce roznieconem ognisku, z jakiem się nieraz spotykamy we wszystkich krajach słowiańskich, żadne lub prawie żadne narzędzia nie bywają używane, a ogień płonie wprost na ziemi lub co najwyżej w jamie wygrzebanej w gruncie. Również żadne niemal narzędzia nie bywają używane podczas gotowania na prymitywnych piecach w rodzaju wyobrażonego na rys. 217.

249. Słowianie południowi, posługując się w chatach mieszkalnych ogniskiem otwartem, aby ułatwić dopływ powietrza do płonących polan, nie kładą ich zwykle wprost na ognisku, jak to wyobrażono na tablicy, reprodukującej fotografję ogniska z okolic Zagrzebia (ob. niżej rozdz. XVII), lecz opierają o wystający kamień, utwierdzony przy ognisku. Niekiedy podobnych kamieni różnego użytku bywa przy ognisku więcej, a wszystkie miewają osobne nazwy. Na znacznych przestrzeniach Serbochorwacji miejsce ich zastępują żelazne koziełki, znane także w zachodniej i środkowej Bułgarji (fig. 218, 8 i 9) i na płd.-zachodnich krańcach Słowiańszczyzny zachodniej. Opierają o nie płonące drwa; używają ich, parzyście ustawianych, przy pieczeniu mięsa nad ogniem i t. p. Koziełków takich używano w Europie środkowej oddawna. Dziś jeszcze spotykamy je (poza terytorjum słowiańskiem) w Albanji, Rumunji, na Węgrzech, w pewnych krajach niemieckich etc. Zachodnią część zasięgu tego narzędzia cechują formy czteronożne, wschodnią — trójnożne.