klsti571

601

ROZDZIAŁ 1». ZABIEGI O CZYSTOŚĆ; ŚRODKI OCHRONNE PRZECIW OWADOM

Europie, cechując również wspomnianą poprzednio grupę kijanek wielkoruskich oraz niektóre fińskie. Także na Wielkorusi południowej (np. w gub. rjazańskiej) i wschodniej (np. w gub. permskiej) spotkać można wygięte kijanki, zbliżone do łopatkowatyeh; tam jednak są one bardzo grube i masywne.

613.    Oryginalny sposób prania przez tłuczenie bielizny w ręcznych stępach lub w korytach znamy dotychczas tylko z niektórych terytorjów, należących dziś do Słowian, ale zajętych jednak przez resztki niesłowiańskich tubylców. Praktykują go mianowicie Czuchońcy (a właściwiej Wepsowie), zamieszkali na wschód od Petersburga (we wsiach położonych SE od jez. Ładogi), oraz inorodcy z nad środkowej Wołgi (Czeremisi i t. d.; obacz też § 614).

500. Stępa nożna do prania bielizny nad brzegiem rzeki (oba paliki, wbite po bokach stępy, są połączone wgórze poprzecznicą, za którą piorąca trzyma się rękami). Trzebunia, pow, Myślenice, Małopolska. Wg rys. F. Koneckiego (r. 1897) w zbiorach autora.

Zupełnie wyjątkowem, o ile wiem, na ziemiach słowiańskich urządzeniem do prania bielizny jest odpowiednio zmieniona stępa nożna (fig.500).

Poświadczono mi ją z pewnej wsi małopolskiej (Trzebunia w Myślenickiem). Podczas prania bielizna spoczywa tu w ukośnie położonem, krót-kiem korycie, do którego drewnianą rynną (na rysunku jej niema) zostaje doprowadzona bieżąca rzeczna woda. Dwie kobiety, stojąc przy poprzeczce, podobnej do górnej części szubienicy, poruszają nogami stę-por, jak w zwykłej stępie nożnej (ob. § 257). Skutkiem uderzeń młota bielizna ustawicznie obraca się w korycie. Moż-naby poniekąd przypuszczać, że mamy tu przed sobą ulepszone pranie w stępach ręcznych. Dalsze poszukiwania rzucą może światło na tę zajmującą kwestję.

614.    W niektórych krajach niezależnie od prania stosowane bywa dla wytępienia robactwa ogrzewanie bielizny i odzieży w parze wodnej najczęściej przy okazji kąpieli w łaźni. O używaniu moczu do prania, praktykowanem pospolicie w świecie starożytnym, a dziś naprzykład tu i owdzie przez Niemców zalcbur-skich, posiadamy dotychczas z terytorjów słowiańskich tylko jedną notatkę (M. Federowski, r. 1880). Dotyczy ona okolicy Bytenia na za-