klszesz040

ROZDZIAf, la,

JSMETYKA

777

do włościan zachodnio-słowiańskich, to w tej chwili nie posiadam ani jednego zupełnie pewnego odnośnego świadectwa z czasów nowszych Jednakowoż są wzmianki z w. XVII poświadczające, że w Małopolsce czuby były noszone także przez chłopów, a przechowywana w Archiwum Ikonograficznym Muzeum Narodowego w Warszawie rycina Hondiusa (ok. r. 1645), wyobrażająca żupy wielickie i dająca m. i. wizerunek szlacheckiego pacholęcia oraz — podobno — chłopa, przedstawia ich obu z wyraźnymi czubami. Mniej wyraźny czub widzimy na głowie włościanina z ryciny Gor-czyna (ok. r. 1665), malującej oblężenie Częstochowy.

Koafiura, jak na fig. 24 2 i 5, panowała u ludu na Wielkorusi (striż-ka v skóbku) i po części na Białorusi; była typową dla Polski- oraz zapewne także w znacznej mierze dla Czech. Zaznaczmy, że jest ona w Polsce i Czechach dawna, i m. i. że od IX do XI stulecia w ten właśnie sposób, na manierę Karola Wielkiego, nosił włosy bodaj powszechnie w Niemczech oraz w innych krajach zachodnich stan rycerski. Ale podkreślmy też, iż o ile chodzi o pod-strzyżenie długich włosów dla wygody, jest to sposób najprymitywniejszy i narzucający się sam przez się. Na Małorusi w czasach ostatnich, szeroko na Wielkorusi, wyjątkowo zaś tu i owdzie w Małopolsce (np. w Olkuskiem) i na Bałkanach (np. w Dolnej Krajnie) podstrzygano włosy równo jak na fig. 24 2, nie pod-galając ich jednak aż pod ciemię, jak to robili Małorusini, strojący się w swe chochoły (§ 619); na Wielkorusi zwano to strłźka v krużók vel kazacja vel pod ajdar itd. Nie wchodząc w bliższe roztrząsania, gdyż do tego brak mi szczegółowych studiów, zaznaczę tyłka co do ostatnich fryzur, a zwłaszcza co do wyobrażonej na fig. 24 _3ł że już pewne wiarogodne źródło polskie z wieku XIII zna zwyczaj

¹    O jakimś przejętym od Węgrów, bardzo znacznym podstrzyganiu czy też wprost zgalaniu włosów mówi źródło z r. 9U0 odnośnie do Morawian.

²    Tu i owdzie na pograniczach swego rozsiedlenia (np. w Lubelskiem) chłopi nasi fryzurę taką nazywali wprost polską. Po polsku się nosie znaczyło tam mieć włosy równo obcięte z przodu nad czołem, a z tyłu do połowy ucha.