Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 03 024638

□

Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne - Andrzej Markowski - iLibrary Reader

Limit wydruku: 0

Strona 176/293

O © £) &

l Następna strona (Page Down) I

A. UutMtlt K*ttont)(nłafivllthriio Iwit. żp*ii«ii    Wuua»j !W

ISBN 1MU I4SI»4.0 by WN PWN .NOS

przyjacielski ogień (ang. friendfy fire) 'ogień otworzony przypadkowo do żołnierzy własnych wojsk''*³'

Odrębnym typem zapożyczeń frazeologicznych są związki przejęte do polszczyzny, nieraz w odległej przeszłości, z takich źródeł, jak Biblia, mitologia, historia powszechna, literatura powszechna. Frazeologizmy te są obecne w wielu językach europejskiego kręgu kulturowego, stanowią ich wspólne dobro, świadczą o wspólnocie historycznokulturalncj narodów Europy, zachodniej Azji, północnej Afryki i Ameryki Północnej. Tc frazeologizmy z pewnością nic są elementami zbędnymi w podsystemie leksykalnym języka. $ą obudowane licznymi konotacjami kulturowymi, mają długą historię i do niedawna były powszechnie zrozumiałe w kulturalnych kręgach społeczeństwa. Przemiany kulturowe ostatniego półwiecza (najpierw sowictyzacja, a potem amerykanizacja kultury masowej) spowodowały, że wiele frazeologizmów tego typu wychodzi z leksyki czynnej współczesnych Polaków. Niekiedy zaś są one używane, ale bez świadomości ich pochodzenia.

Do bardziej znanych frazeologizmów biblijnych należą w polszczyźnie: krai

na mlekiem i miodem płynąca; być kozłem ofiarnym: kamień węgielny: ciemności egipskie: złotyr cielec : dziesięcioro przy kazań , kolos na glinianych nogach : ani na

jotę: oddać cesarzowi, co cesarskie: słowo stało się ciałem: kto sieje wiatr, zbiera burzę: nie wie lewica, co czyni prawica: alfa i omega: chodzić od Annasza do Kajfasza: zaczynać od Adama i Ewy: anioł stróż: arka przymierza: syn marnotrawny: duch (wprawdzie) ochoczy, ale ciało mdłe: kielich goryczy: {dacz i zgrzytanie zębów, niewierny Tomasz: zamienić się w słup soli: sodoma i gomora: zbłąkana owieczka itd. .

Z mitologii greckiej i rzymskiej pochodzą m.in. frazeologizmy: Syzyfowe prace: pięta Achillesa (Achillesowa); męki Taniała: złote jabłka: puszka Pandory: złote runo: koń trojański: znaleźć się między Scyllą a Charybdą: olimpijski spokój.

Do wydarzeń historii powszechnej nawiązują powiedzenia: przekroczyć Rubikon: Kości zostały rzucone: Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem: I ty. Brutusie, przeciwko mnie?: A jednak się kręci! Więcej światła!: O święta naiwności!

Mniej lub bardziej dokładnymi cytatami z literatury, funkcjonującymi jako związki frazeologiczne, są na przykład: biały kruk: być albo nie być: królestwo za konia: walczyć z wiatrakami: zielone jest drzewo życia: trwaj, chwilo!

Związki frazeologiczne takiego pochodzenia bywają używane zgodnie z pierwotnym znaczeniem i z pierwotnym nacechowaniem (np. kraina mlekiem i miodem jdynąca: kielich goryczy: arka przymierza: kości zostały rzucone: zielone jest drzewo życia) albo też nabrały nacechowania żartobliwego i są używane w znaczeniu zmienionym (np. zbłąkana owieczka: być albo nie być: niewierny Tomasz). Czasami współcześnie rozumie się frazcologizm biblijny niezgodnie z intencją, zawartą w Biblii. Powiedzenie Nie wie lewica, co czyni prawica jest dziś in-

⁵³⁷ Określenie używane w czasie wojny w Iraku w r. 2003.

W znaczeniu 'zbiór najważniejszych podstawowych zasad, zwłaszcza moralnych'.

*** Słownik J. Goilynia „Od Adama i Eny zaczynać"- Maty słownik bibltzmów języka polskiego, Kraków 1995. wymienia 330 znanych biblizmów frazeologicznych.

176

Karolina:

MaRcIn wlrSkl zmienił status na zaraz wracam

Start

Itelix iLibrary Reader

^ Kultura języka polskie...

Zrzuty ekranu

Tf Mój komputer