Strona 159/344
II IeP
Spis treści - Wstęp do nauki o komu.
W. Pnarck Wsifp <b imufti 0 Aswiimifcimwiiw. Wariuwa 2IMS. ISBN 97R-RJ-60501-14-6, C by WAiP 2008
pi osuwyui {.■lć.oj
2. Rodzaje prasy (126)
3. Kryteria klasyfikacji prasy
drukowanej (128)
£3 4. Typologia gazet (131)
5. Typologia czasopism (134)
6. Typologia stacji radiowo-
telewizyjnych (140)
7. Sieci komputerowe (144)
3 8. Agencje informacyjne (145)
9. „Nowe media" (146)
a 10. Typologia krajowych systemów medialnych (149)
a 11. Koncepcje
dziennikarstwa (152)
a 12. Pytania i zagadnienia kontrolne (155)
63 Rozdział vm. Funkcje komunikowania (156)
£3 1. Funkcja a rola (159)
£3 2. Klasyfikacje funkcji komunikowania (163)
Q 3. Wpływ mediów na społeczeństwo (177)
0 4. Pytania i zagadnienia kontrolne (181)
63 Rozdział IX. Główne orientacje w badaniach komunikaqi publicznej (182)
a i. Badania na Wschodzie (184)
2. Badania na Zachodzie (186)
3. Orientacje w nauce o komunikowaniu masowym (190)
0 4. Teoria zintegrowana (198)
5. Pola zainteresowania badawczego (200)
6. Organizacje i towarzystwa naukowe (206)
7. Pytania i zagadnienia kontrolne (208)
63 Rozdział X. Tradycje badań nad komunikowaniem masowym w
Kiedy się przyglądamy temu schematowi, trudno się pozbyć wrażenia, że po dwóch tysiącach lat poszukiwań doskonalszej klasyfikacji funkcji mowy myśl ludzka zatoczyła kolo i wraca do punktu wyjścia, tzn. do Platona i Arystotelesa. W gruncie rzeczy tylko obecność „deklaratywów” jako podkategorii aktów konstytutywnych odróżnia tę „kognitywną” klasyfikację od klasycznego trójpodziału funkcji mowy. Bez deklaratywów mielibyśmy akty informatywnc, ckspresywnc i obligatywne odpowiadające przedstawieniowym, ekspresywnym i impresyw-nym funkcjom mowy, a więc wypowiedziom zorientowanym na rozum (logos), uczucie (pathos) i wolę (ethos). Ale to właśnie owe deklaratywa są autentycznymi czynnościami mowy.
1. Funkcja a rola
Wyrazy funkcja i rola szczególnie często występują w tytułach książek i artykułów poświęconych prasie, radiu i telewizji, mediom i w ogóle komunikacji między ludźmi. Można by je uznać za słowa klucze całego polskiego piśmiennictwa z tej dziedziny. To spostrzeżenie o polskiej literaturze medioznawczej i komunikolo-gicznej można odnieść do częstości występowania obcojęzycznych odpowiedników tych wyrazów w piśmiennictwie zagranicznym różnych orientacji, i to zarówno naukowym, jak i publicystycznym. Sam fakt używania tak samo brzmiących terminów w pracach opartych na przeciwstawnych założeniach ideologicznych, filozoficznych i metodologicznych budzi podejrzenie, że różni autorzy przypisują im różne znaczenia. Uważna lektura choćby kilku dowolnych tekstów powstałych w różnych środowiskach dowodzi, że podejrzenie to jest całkowicie uzasadnione.
Spotykamy się z użyciem wyrazu funkcja (zwłaszcza w wyrażeniu funkcja prasy) w znaczeniu ‘działanie, skutek działania, sposób działania, zakres działania, cel działania (też: przeznaczenie, zadanie do spełnienia), środek działania, motyw działania, a nawet cecha podmiotu działającego’1. Różnice między znaczeniami wyrazu funkcja w różnych tekstach są dość istotne, ale nie przeczą one wnioskowi Ireny Tetelowskiej sprzed czterdziestu lat: „Przemyślenie wielorakiego rozumienia interesującego nas pojęcia [pojęcia funkcji], jak też sytuacji, w których występuje, prowadzi do stwierdzenia, że pojęcie to zawsze, jakkolwiek byłoby zastosowane,
Podobna wieloznaczność terminu funkcja występuje w innych naukach społecznych. Por.: „Do te-orctyczncj niejasności poważnie przyczynia się fakt. że wielu znaczeń wyrazu "funkcja* używa wymiennie [...]: "funkcja* w sensie "użyteczność dla utrzymania życia*, "funkcja* jako «<
lub ozamiar umotywowany*, «funkcja» w sensie niemoty wowanej "zdolności*. (...) Niejasność rc|_
mienia funkcji oddziaływa na znaczenie i użyteczność kluczowego pojęcia pierwotnej i wtórnej autonomii funkcji” (Klein 1968: 26).
Zapisano zrzut ekranu
kliknij, aby wyświetlić
ia