Strona 175/344
Spis treści - Wstęp do nauki o komu... o
W. 1'narek Wslfp <h iMiifci i' Awmmfcouwm/. Wiriuw* 2UOS. ISBN 978-RJ-M15M.14.6. C by WA.P 200*
pi asuwyui
0 2. Rodzaje prasy (126)
0 3. Kryteria klasyfikacji prasy drukowanej (128)
0 4. Typologia gazet (131)
0 5. Typologia czasopism (134)
£2 6. Typologia stacji radiowo-telewizyjnych (140)
0 7. Sieci komputerowe (144)
0 8. Agencje informacyjne (145)
0 9. „Nowe media" (146)
0 10. Typologia krajowych systemów medialnych (149)
0 11. Koncepcje
dziennikarstwa (152)
0 12. Pytania i zagadnienia kontrolne (155)
Rozdział vm. Funkcje komunikowania (156)
£2 1. Funkcja a rola (159)
£2 2. Klasyfikacje funkcji komunikowania (163)
Q 3. Wpływ mediów na społeczeństwo (177)
0 4. Pytania i zagadnienia kontrolne (181)
63 Rozdział IX. Główne orientacje w badaniach komunikaqi publicznej (182)
0 l. Badania na Wschodzie (184) 0 2. Badania na Zachodzie (186)
ffl O 3. Orientacje w nauce o
komunikowaniu masowym (190)
0 4. Teoria zintegrowana (198)
5. Pola zainteresowania badawczego (200)
6. Organizacje i towarzystwa naukowe (206)
7. Pytania i zagadnienia kontrolne (208)
63 Rozdział X. Tradycje badań nad komunikowaniem masowym w
Funkcje komunikowania \J^)
mas. Świadomość tego faktu od dawna nie jest też obca także zachodnim badaczom komunikowania masowego. Pół wieku temu można już było czytać:
Jest się zainteresowanym, jest się poinformowanym. Ale kiedy się zje kolację, wysłucha radia, obejrzy program telewizyjny i przejrzy w tym dniu gazetę, jest już rzeczywiście czas, by iść do łóżka. W związku z tym można zaliczyć media do najważniejszych i najskuteczniejszych narkotyków społecznych (I.azarsfeld, Merton 1948: 117).
Większość powyższych uwag ma charakter krytyki różnych ujęć problemu klasyfikacji społecznych funkcji mediów. Uwagi te jednak sugerują kierunek, w którym należałoby owego rozwiązania szukać. Wynikający zaś z nich wniosek brzmi:
Teoretycznie poprawna i praktycznie użyteczna klasyfikacja funkcji środków masowych powinna rozróżniać funkcje:
■ zamierzone od niezamierzonych,
■ pożądane od niepożądanych,
■ wyróżniane ze względu na nadawców, odbiorców i szerszą społeczność,
■ wyróżniane według kryteriów celu, sposobu, zakresu, obiektu i skutku komunikowania oraz, co - moim zdaniem - jest najważniejsze:
■ przestrzegać zasady niemieszania funkcji pośrednich z funkcjami bezpośrednimi.
Ale nawet przestrzeganie tych pięciu dyrektyw nie zapewni niekwestionowal-nej klasyfikacji wszystkich funkcji komunikowania publicznego w ogóle, a mediów masowych w szczególności. Dlatego bezpieczniejszym rozwiązaniem jest rezygnacja z modelowej doskonałej klasyfikacji na rzecz otwartej, wieloaspektowej typologii. Zastosowane w niej kryteria pozwolą wyróżnić:
według faz aktu (procesu) komunikowania:
według świadomości (zamiaru) nadawcy:
według przyjętego systemu wartości:
według interesów (punktów widzenia) partnerów:
♦ funkcję intencjonalną
♦ funkcję nadaną
♦ funkcję (realnie) pełnioną
♦ funkcję zamierzoną
♦ funkcję niezamierzoną
♦ funkcję pożądaną (eufunkcję)
♦ funkcję niepożądaną (dysfunkcję)
♦ funkcję na rzecz nadawcy (-ców)
♦ funkcję na rzecz odbiorcy (-ców)
♦ funkcję na rzecz społeczności