Top 6

roku. SSUP był tylko organem koordynującym i działał poprzez ministerstwa spraw wewnętrznych: republikańskie (RSUP) i pokrajinskic (PSUP). Wiceministrami spraw wewnętrznych na poziomie federalnym, republikańskim i pokrajińskim byli szefowie odpowiednich SDB. Związkowy sekretarz spraw wewnętrznych podlegał jednocześnie premierowi ale przede wszystkim Prezydium Jugosławii i jego organowi Radzie Obrony Porządku Konstytucyjnego i Prezydium KC SKJ.¹⁸

Pierwszą policją polityczną, stworzoną jeszcze 18 maja na mocy decyzji Tity z 13 maja 1944 roku była OZNA czyli Odjeljenje za zaśtitu naroda - Wydział Ochrony Ludu; w jej sformowaniu uczestniczyli sowieccy doradcy Sawcli Burtakow i Arsenij Tiszkow-Timoficjew', instruktorzy przy Naczelnym Sztabie Wojsk Partyzanckich, natomiast szefem OZNA został Alaksandar Ranković. OZNA składała się z czterech Wydziałów: wywiadu, kontrwywiadu, kontrwywiadu wojskowego i techniki. W marcu 1946 roku z I. i 11. Wydziału OZNA utworzono Zarząd Bezpieczeństwa Państwa czyli Uprava drżavne bezbednosti - UDBA, po upadku w 1966 roku Alaksandra Rankovicia¹⁹ i wyrzuceniu jego ludzi. UDBA została przemianowana na SDB czyli Służba drżavne bezbednosti (po słoweńsku: Służba Drżavne Vamosti - SDV) - Służba Bezpieczeństwa Państwa. O ile jednak dwie pierwsze były organizacjami scentralizowanymi, o tyle SDB miała charakter zdecentralizowany i federalny; w praktyce pozbawiona była centralnego aparatu i w republikach mogła działać tylko za pośrednictwem struktur republikańskich, podporządkowanych kierownictwo republikańskiemu. Osobnej federalnej policji nie było, zaś cała SDB Jugosławii liczyła zaledwie 150 pracowników operacyjnych.²⁰ Na mocy ustawy o sprawach wewnętrznych z 1 stycznia 1967 roku i Konstytucji z 21 lutego 1974 roku obok federacji za bezpieczeństwo państwo odpowiadał również republiki. SDB podlegała więc w republikach ministrowi spraw wewnętrznych i dopiero poprzez niego rządowi federalnemu w Belgradzie. W 1981 roku Prezydentura Jugosławii podjęła decyzję o podziale archiwum SDB

'* Ivan BcSlić. Cuvari Jugoslavijc. T. III, Sarajewo 2003, s. 19.

^l* 1 lipca 1966 roku na wyspie Broni odbyło się IV Plenum KC SKJ, na którym Ranković zoiał wyeliminowany z elity władzy, tracąc stanowisko wiceprezydenta i szefa UDBy ²⁰ Marko LopuSina, op. cit., s. 117 (wydruk 276).