wymagania4 bmp

asocjacyjne, wykazujące wszystkie cechy charakterystyczne układów koloidowych.

Micele mogą mieó kształt kulisty lub blaszkowaty. Liczba cząsteczek lub jonów mydła wchodzących w skład miceli nosi nazwę liczby micelamej, masa cząsteczkowa zaś wszystkich cząsteczek wchodzących w jej skład - masy micelamej.

Ćwiczenie 5-1

Nefelometryczne oznaczanie stężenia zolu kalafonii

Cel ćwiczenia

Poznanie właściwości elektrycznych i optycznych układów koloidowych. Pomiary mętności i wyznaczenie stężenia zolu kalafonii za pomocą fotokolorymetru Pulfricha z przystawką nefelometryczną.

Wymagania kolokwialne

Rodzaje układów koloidowych. Właściwości kinetyczne, optyczne i elektryczne układów koloidowych. Zole, żele i ich właściwości. Koagulacja i peptyzacja. Potencjał elektrokinetyczny, jego znaczenie i wyznaczanie. Obliczenia związane z efektami elektrokinetycznymi i równowagą Donnana. Ultrafiltracja, dializa i elektrodializa. Punkt izoelektryczny koloidów. Koloidy ochronne.

Aparatura i materiały

Zlewki na 50 cm³, zlewka na 100 cm³, pipety, 2 kolby miarowe na 100 cm³, zol kalafonii. Pomiary mętności wykonujemy za pomocą fotokolorymetru Pulfricha z przystawką nefelometryczną, przedstawionego na rysunkach 5.5 i 5.6.

5 6 7    8

9

10 1

Rysunek 5.5

Fotokolorymetr Pulfricha z przystawką nefelometryczną: 1 -osłona, 2 - komora wodna, 3 -osłona lampy, 4 i 5 - oprawy regulacji pomiarów (przy pomiarze mętności nastawia się na T lub TR, przy fluorescencji na F), 6 - filtr używany do pomiarów mętności, 7 — filtr używany do pomiarów fluorescencji, 8 - soczewka, 9 - oświetlenie skali na bębnie, 10-korpus, 11 - tarcza z filtrami, 12 - żarówka, 13 -transformator

5    6    7 B

Rysunek 5.6

Schemat nefelometru: 1 - naczynko z badaną cieczą, 2 - płytka szklana, 3 - żarówka, 4 - filtr używany do pomiarów mętności, 5 - filtr używany do pomiarów fluorescencji, 6 - korpus fotokolorymetru, 7 - tarcza z filtrami, 8 - okular, 9 - bębny ze skalą, 10 - soczewki

Zasada działania fotokolorymetru Pulfricha

Aparat należy do subiektywnych fotometrów typu przysłonowego. Zasada pomiarów w przyrządach tego typu polega na wykorzystaniu odpowiednio wykalibrowanych przysłon, za pomocą których mierzy się wprost ilość światła rozproszonego (lub zaabsorbowanego) przez badany układ. Przysłony te można zwężać lub rozszerzać za pomocą bębna (rys. 5.6), natomiast grubość warstwy roztworu pozostaje w czasie pomiarów bez zmian.

Nefelometr Pulfricha umożliwia pomiar ilości światła rozproszonego przez poszczególne układy koloidowe przy jednakowym natężeniu światła padającego i stąd przez umieszczenie kolejno układu wzorcowego o znanym stężeniu, a następnie układu o nieznanym stężeniu, można wyznaczyć jego stężenie.

Wykonanie ćwiczenia

1. Pomiar tzw. wartości pustego naczynka

1.    Zamknąć dolny kurek komory nefelometru i napełnić ją wodą destylowaną.

2.    Włączyć termostat, zaczekać na ustalenie się temperatury w termostacie, a następnie włączyć nefelometr do sieci.

3.    Oprawę ustawić na literę T (pomiary mętności).

4.    Włączyć odpowiedni filtr i szkło kompensujące (poprosić osobę prowadzącą ćwiczenie!). Wstawić do komory nefelometru zlewkę na 50 cm³ napełnioną wodą destylowaną i wykonać pomiar mętności, który przyjęto nazywać wartością pustego naczynka. Wartość tę odejmuje się od wyników uzyskiwanych przy pomiarach rozpraszania światła przez układy koloidowe umieszczone w tej samej zlewce.

Pomiar wykonuje się w następujący sposób:

1.    Ustawić oba bębny przysłon pomiarowych na 100, przy odczytach posługując się czarną skalą podającą wartość T-Hl₀.

2.    Przekręcić bęben pomiarowy po stronie ciemniejszej połowy widzenia aż do uzyskania jednakowej jasności obu połówek. Odczytać na bębnie wartość T (Uwaga! Jedynie na prawym bębnie uzyskuje się bezpośrednio wartość T. Odczyt na lewym bębnie wynosi T= (100/odczyt) •

■ 100). W celu szybkiego przeliczania stężeń należy posłużyć się tablicą 11.21 (zamieszczoną na końcu podręcznika). Dla każdego układu koloidowego wykonać 3 odczyty i podać wynik średni.