IMG153 (2)

wieloma względami jest bardzo interesująca. Logicznie rzecz biorąc, działanie ojca nie jest potrzebne. Córka bowiem mogłaby sama pójść do lasu. W momencie łączącym potrzebna jest jednak obecność rodziców wyprawiających dziecko z domu. Można powiedzieć, że forma ta jest wtórnym tworem, ale rozważania nad tym wykraczają już poza cele morfologii ogólnej. Warto zauważyć, że wywozi się również królewnę, której zażądał smok. Tyle że królewnę wywozi się nad morze. Równocześnie ogłasza się jednak apel o pomoc. Tok akcji zostaje zdeterminowany przez apel, a nie przez wywiezienie nad morze, dlatego też wywiezienia nie można zaliczać do momentu łączącego.

6. Bohater skazany na śmierć zostaje potajemnie uwolniony (B⁶). Kucharz albo strzelec lituje się nad dziewczyną (chłopcem), uwalnia ją (go), zamiast skazańców zabijają zwierzę, by przedstawić jego wątrobę i serce jako dowód uśmiercenia skazanego (210, 195). Powyżej określiliśmy moment B jako czynnik powodujący wyprawienie bohatera z domu. Jeśli wysłanie bohatera wiąże się z koniecznością wyprawy z domu, wówczas stwarza się po temu możliwość. Pierwszy przykład jest charakterystyczny dla bohatera-po-szukiwacza, drugi — dla bohatera pokrzywdzonego.

7. Rozlega się pieśń żałobna (B⁷). Forma ta jest specyficzna dla uśmiercania (śpiewa pozostały przy życiu brat i inni), rzucenia cza-

rów z wypędzeniem, podstępnej przemiany. Na skutek tego nieszczęście zostaje obwieszczone i wywołuje przeciwdziałanie.

X.    Poszukiwacz zgadza się lub decyduje na

przeciwdziałanie. Określenie:    początek

przeciwdziałania (HaHHHaiomeecH npo-THBO/ieficTBHe), symbol: C.

Sytuację tę określają np. takie słowa: „Pozwól nam twoje królewny odszukać”. Czasami brak deklaracji słownej, ale poszukiwania są oczywiście poprzedzone decyzją. Moment ten jest charakterystyczny tylko dla tych bajek, w których bohater jest poszukiwaczem; wypędzeni, zabici, zaczarowani, przemienieni bohaterowie nie mają bowiem woli wyzwolenia.

XI.    Bohater opuszcza dom. Określenie: wy-prawa (ompaBKa), symbol: j.

Wyprawa ta jest czymś innym niż tymczasowe oddalenie się od domu oznaczone wyżej symbolem e. Wyprawy bohaterów-poszukiwa-czy i bohaterów pokrzywdzonych też różnią się między sobą. Pierwsze mają na celu poszukiwania, drugie dają początek owej drodze bez poszukiwań, na której oczekują bohatera różne przygody. Trzeba pamiętać, że jeśli porwaną jest dziewczyna i w ślad za nią udaje się poszukiwacz, wówczas opuszczają dom dwie osoby. Ale droga, wokół której rozwija się akcja, jest drogą poszukiwacza. Jeśli natomiast wypędzoną jest dziewczyna, a poszukiwacz w bajce nie występuje, wówczas toczy się opowieść o losach pokrzywdzonego bohatera. Znak T

85