IMGs50

-    plastyczność dziecięcego mózgu ¹ .

Pojęcie fazowości w rozwoju analizatora słuchu wiąże się z tzw. okresem kntyaara ³ i jego nieodwracalnością. Znaczy to, że poszczególne zmy. sły (także zmysł słuchu) podlegają optymalnemu rozwojowi jedynie w okre. ślouym. krytycznym dla nich przedziale czasu. Nieodwracalność okresu kry. tycznego wiąże się nierozłącznie z pojęciami tzw. okresu sensytywnego i deprywacji sensorycznej. Okres sensytywny w rozwoju analizatora słuchu charakteryzuje, w porównaniu z innymi fazami rozwojowymi w życiu dziecka. długotrwałość, szybkość i zmniejszony wysiłek w postrzeganiu i zapamiętywaniu doznań i treści słuchowych. Brak stymulacji dźwiękowej u osób z uszkodzonym słuchem zaprzepaszcza możliwości istniejące w tym okresie. W związku z tym L6we mówi także o optymalnym okresie w rozwoju anali-zatora słochu.

Piastyczność dziecięcego mózgu ma związek z nie zakończoną budową struktury mózgu nowo narodzonego dziecka. Np. różnicowanie się neuronów trwa do 4 roku życia dziecka, mielinizacja do 6 roku życia.

Z tych przesłanek wynikają, powiada A. Lówe, dwa istotne dla wychowania czynniki dotyczące:

-    konieczności przeciwdziałania deprywacji sensorycznej w obrębie analizatora słuchu;

-    okresu pedagogicznej interw encji¹¹⁴.

Dła większości dzieci z uszkodzonym słuchem warunkiem przeciwdziałania negatywnym skutkom tego uszkodzenia jest, poza wczesnym wykryciem i wczesną diagnozą uszkodzonego słuchu, wczesne wychowanie słu-chne¹ .

Stwierdzenie możliwości rozwoju słuchu w okresie niemowlęcym jest równoznaczne ^z odkryciem słuchu** w surdopedagogice i ze zmianą dotychczasowych poglądów na możliwości nabywania mowy przez dzieci niesły-szące. Nabywank języka fonicznego w pedagogicznej praktyce staje się odtąd możliwe drogą naturalną a nie głównie sztuczną.

^,aA.Ltwe.Gch&riate undSchwerhorige ... s. 158-163.

/•Shfe l. A i t c łi i sos, Ssak, który mówi. Wstęp do psycholingw utyki, PWN, Warszawa Właściwości zachowań wyzwalanych czynnikami biologie-

•tym*, & 90 a Bist

^m A. Llwc, Frtherkenmmg, Erfassung und F&rderung Hórbehinderter Kinder ma Secht, Jtr J Fruherkennung. Fmherfassung und Friihfórderung Hór- und JfjrmtWóaiśmdBlar, pemmmi PtdhidhVertap-|w<tłidaft. Ertangen 1981, s. 100.

A. L6we, Gehorloie und Schwerhonge, jw., f. 158-159.

Wczesne wychowanie, inaczej wczesne świadome i celowe kierowanie rozwojem niemowlęcia i małego dziecka niesłyszącego w wieku do 3-4 lat, powinno się dokonywać wyłącznie w domu rodzinnym pod opieką obojga rodziców¹¹ , szczególnie matki. Oznacza to podporządkowanie całego jej    _

czasu potrzebom wychowawczym dziecka.

W procesie wychowania małego dziecka, z uwagi na możliwości tkwiące w wychowaniu słuchowym, które jednak nie u wszystkich dzieci są takie same, należy uwzględnić następujące zalecenia:

•    okres niemowlęcy należy maksymalnie wykorzystać dla wychowania słuchowego i rozwijania sztuki odczytywania z ust;

•    można stosować naturalne gesty;

•    częsty uśmiech — powiada Dale - dla dziecka z uszkodzonym słuchem znaczy więcej niż dla kogokolwiek na świecie¹17, gdyż wpływa na postawę emocjonalną dziecka do siebie i wobec otoczenia;

•    skoro rezultaty wychowania słuchowego, umiejętność czytania z ust, a później posługiwanie się mową są niezgodne z oczekiwaniami, komunikacja z dzieckiem powinna być uzupełniana systemami niefo-nicznymi.

W procesie przyswajania języka, każdego języka, a więc także języka migowego, zasadnicze znaczenie dla praktyki wychowawczej ma uwzględnienie kilku istotnych czynników, na które zwracają uwagę psycholingwiścŁ Są to co najmniej następujące cztery czynniki, przy czym spór dotyczy także tego, które z mch są najważniejsze

•    codzienne potrzeby dziecka,

•    ogólny rozwój jego umysłu,

•    mowa rodziców,

•    względna trudność różnych konstrukcji językowych.

Z czynnikami tymi korespondują pedagogiczne reguły pracy z dzieckiem uwzględniające stopniowe przechodzenie w pracy poznawczej od tego co

¹¹⁶    H. Natora na podstawie przeprowadzonych badań stwierdza, że dzieci niesłyszące przebywające w domu i będące pod opieką poradni są lepiej przygotowane do szkół masowych niż dzieci z przedszkoli specjalnych. Za: H. Natora. Dojrzałość szkolna dzieci głuchych uczęszczających do przedszkoli specjalnych i wychowywanych w warunkach domowych. Maszynopis pracy doktorskiej, 1982.

¹¹⁷    D.M.C. Dale, Die padagogtsche Fórderung Hórgeschćdigter Kinder m rilernham und Schule, Marhold, Berlin-Charlottenburg 1974, s. 37.

¹¹¹ J. A i t c h i s o n, Ssak, który mówi. Wstęp do psychoiingwistyki, PWN. Warszawa 1991, s. 174.

113