pdl1

tówny _Obrzędy, zwyczaje, wierzenia i przesądy wśród rybaków Polskiego

Wybrzeża" (.Prace i Materiały EtnograTiczne". 1950--195\j B Sręchis

.Kaszubskie nazwy diabła" (.Język Polski". 1957). K. J ab ody .O demonach skarbnikach, duchach i legendach górniczych" (-Wiadomości Górnicze".

1959)    oraz W. Mężnickiego .Magia drzewa, wody i ognia" ( Kaszehe"

1960) .

Pod koniec lat pięćdziesiątych w niektórych ośrodkach etnograficznych (Kraków. Lublin. Rzeszów . Poznań itd.) podjęte zostały prace badawcze nad procesami przeobrażeń zachodzących w tradycyjnych stereotypach myślenia magiczno-religijnego oraz w sferach życia obyczajowego ludności wiejskiej. Stan ten następująco scharakteryzowała M. Frankowska na spotkaniu etnoreligioznawców w 1977 r.: „'Wiele artykułów z dziedziny kultury duchowej opublikowanych w latach 1950—1970 poświęconych zostało opisowi i analizie zwyczajów dorocznych bądź rodzinnych, charakterystycznych dla poszczególnych regionów Polski, częściowo także i pozapolskich. O ile jednak w odniesieniu do zwyczajów i obrzędowości czy to dorocznej, czy rodzinnej-istnieje szereg opracowań w powojennej literaturze etnograficznej, o tyle stosunkowo niewiele, jak dotąd, pojawiło się publikacji poświęconych wyłącznie problematyce wierzeń i magii".

Jak w świetle powyższej wypowiedzi przedstawia się aktualny stan badań nad demonologią ludową i w jakim zakresie uległy one zobiektywizowaniu poprzez publikacje? Trzeba stwierdzić, iż w latach \96Q—1980 ukazało się wiele pozycji poświęconych omawianej problematyce. "Wskazać tu zwłaszcza należy na studia i opracowania, dotyczące czarownic oraz demonologii ludowej z obszaru Polski Środkowej i regionu białostockiego, wspomnianego już B. Baranowskiego, jak „Wielki proces o czary miłosne w Praszce w 1665 r,'\ „Ludowa tradycja o złym Panu Warszyckim" i „Pośmiertna kara «za złą miarę** w wierzeniach ludowych" („Łódzkie Studia Etnograficzne", 1962, 1964 i 1965), „O hultajach, wiedźmach i wszetecznicach" (Łódź 1967), „Z badań nad dawną demonologią ludową" („Zeszyty Naukowe UL", 1965), „Pożegnanie z diabłem i czarownicą" (Łódź 1965), „Specyfika dawnych wierzeń demonicznych pogranicza polsko-białorusko-litewskiego" („Słowianie w dziejach Europy", Poznań 1974), „Specyfika ludowych wierzeń demonołogicznycl regionu łęczycko-sieradzko-wieluńskiego" („Tradycja i przemiana". Pozna 1978) oraz „Posłowie" do pracy K. Baschwitza „Czarownice. Dzieje proces® o czary" (Warszawa 1971).

Problematyka reliktów wierzeń demonicznych, występujących w k turze ludowej poszczególnych miejscowości i rejonów Polski środkowej, ¹ lazła także swój wyraz w opracowaniach W. Drozdowskiej; „Wierzenia w S

34