Obraz (635)

3. Budowa zdania

tekstów różnego typu zawierających ciągi składników w takiej postaci. Ponieważ odznaczają się one niskim stopniem komunikatywności, nazywa się je nawet tekstami nieprzyjaznymi dla odbiorcy.

Przecinek w funkcji samodzielnego składnika zespolenia wypowiedzeń składowych pozostających wobec siebie w stosunku nadrzędno-podrzędnym spotyka się w wypowiedzeniach złożonych charakteryzujących się tym, że wypowiedzenia składowe podrzędne są wymagane przez czasownik, którego forma występuje w wypowiedzeniu składowym nadrzędnym, a ich struktura wskazuje na to, że mogłyby w tekście funkcjonować jako samodzielne pytania.

Przykładowo, w wypowiedzeniach:

Nie wiem, kto przyjdzie na spotkanie.

Pytałem Ewę, czy Marysia wyzdrowiała. wypowiedzenia składowe kto przyjdzie na spotkanie jest wymaganym uzupełnieniem formy wiem o funkcji obiektu (treści) wiedzy, a wypowiedzenia składowe czy Marysia wyzdrowiała wymaganym uzupełnieniem formy pytałem o funcji obiektu (treści) pytania.

W tekście innego typu, na przykład dialogu, mogłyby natomiast być odrębnymi pytaniami:

—    Kto przyjdzie na spotkanie?

—    Powinni być Janek i Marysia, i my.

—    Marysia wyzdrowiała?

—    Tak.

Wypowiedzenia, które mogą być samodzielnymi pytaniami, ale funkcjonują jako wypowiedzenia składowe podrzędne, nazywa się pytaniami zależnymi.

3.3.2.2. Myślnik (pauza)

---- '    -N

Myślniki wspomagają przecinki w ich funkcji wyodrębniającej wypowiedzenia składowe, a nawet mogą zastąpić je w miejscach, w jakich przecinek (zgodnie z regułami interpunkcyjnymi) pojawić się nie powinien.

Przykładowo, w wypowiedzeniu:

Powiedziałem, że jeżełi będzie padać, zostanę w domu. można nadać postać:

Powiedziałem, że—jeżeli będzie padać — zostanę w domu.

Trzeba jednak pamiętać, że myślniki bardziej wyróżniają się w tekście niż przecinki, więc uchodzą za bardzo wyraziste sygnały granicy i — w pewnym sensie — nacechowują tekst pisany.

465