Obraz (640)

3. Budowa zdania

W decyzji o ograniczeniu prezentacji typów przydawek utwierdzają nas współczesne gramatyki, w których zdarza się pokazanie tradycyjnego opisu składniowego z wyróżnianiem części zdania, ale bez uwzględnienia nawet w wąskim zakresie właśnie przydawek (por. Wróbel, 2001).

3.2.6. Typy związków składniowych

Wyróżniane w tradycyjnym opisie składniowym zdania pojedynczego typy związków składniowych między częściami zdania stanowią w istocie refleksję nad charakterystycznym dla polszczyzny jako języka fleksyjnego przystosowaniem gramatycznym między większością składników polskiego tekstu.

Wśród trzech typów związków jeden nie polega na przystosowaniu formalnym. Dwa natomiast dotyczą tego przystosowania. Różnica między nimi dotyczy—jak zobaczymy — cechy drugorzędnej.

Wyróżnia się następujące związki składniowe:

—    zgody — składniki przystosowują się do siebie formalnie w ten sposób, że przystosowujący się człon grupy (na ogół podrzędnik) przybiera takie same wartości kategorii gramatycznych jak ten człon grupy, który tego przystosowania wymaga;

—    rządu — składniki przystosowują się do siebie formalnie w ten sposób, że przystosowujący się człon grupy (najczęściej wymagany semantycznie podrzędnik) przybiera takie wartości kategorii gramatycznych, jakie mu podyktuje człon, który tego przystosowania wymaga;

- przynależności — składniki pozostają wobec siebie wyłącznie w związku znaczeniowym ścisłym bądź luźnym.

W związku zgody pozostają:

—    składniki rzeczownikowe ze składnikami o funkcji przydawek przymiot-nych, które przystosowują się co do wartości przypadka, liczby i rodzaju;

—    składniki rzeczownikowe ze składnikami o funkcji przydawek rzeczow-nych, które przystosowują się co do wartości przypadka;