Image0022 (7)

spektywa otrzymania czegoś lepszego może skłonić do wyzbycia się jakiegoś dobra. Skoro zaś oczekiwanie takie jest powszechne, to rozumie się samo przez się, iż dla podmiotu B rzecz a może być lepsza niż rzecz b, dla podmiotu A zaś — rzecz b lepsza niż rzecz a, wszelako tylko przez takie odniesienie do podmiotów a okazuje się lepsze od b, b zaś lepsze od a. Narzuca się pytanie, czy w ogóle można mówić, że jakaś rzecz jest dobra lub wartościowa bez odniesienia do podmiotu. Spróbujmy na nie odpowiedzieć.

Zakładamy, że w stowarzyszeniu dobra są rozdzielone tak jak podmioty. Posiadanie i korzystanie z czegoś przez jednostkę ma charakter wyłączny, nie ma dóbr wspólnych. Takowe mogą zaistnieć tylko na mocy pewnej fikcji: sztucznie kreuje się wspólny podmiot i jego wolę, do której można odnieść wspólną wartość. Fikcji takich nie tworzy się bez wystarczających racji. W tym przypadku racją jest już chociażby zwykły akt ofiarowania i przyjęcia jakiegoś przedmiotu, który z woli obu podmiotów ustanawia między nimi kontakt i wspólny zakres kompetencji trwający tak długo, jak długo trwa „transakcja”; ten czas może być bardzo krótki, niemal równy zeru, ale może być również dowolnie rozciągany. W tym czasie przedmiot uniezależnia się od woli i władzy A, ale jeszcze nie podlega woli i władzy B; jest jeszcze częściowo we władaniu A, a już częściowo we władaniu B. Jest w równej mierze zależny od obu podmiotów tak długo, jak długo trwa wola dawania i przyjmowania. Przedmiot ten jest w’ówczas wspólnym dobrem, tcartością społeczną. Wola odnosząca się do tego przedmiotu, po-ączona i wspólna, może być uznana za wolę jednolitą, ctóra od każdego z podmiotów domaga się dopełnienia ibustronnego aktu. Wola ta musi być uznana za jed-iość, skoro pojmowana jest jako podmiot albo narzu-

6B

ca się jej podmiot, bowiem uznawać coś za byt lub za rzecz to tyle, co uznawać to coś za jedność. Należy tylko starannie odróżnić, czy i jak długo owo ens jictivam obecne jest tylko w teorii bądź myśleniu naukowym, a kiedy również w myśleniu swoich podmiotów, które ze względu na określony cel powołują je do życia (co zakłada skądinąd, że podmioty te zdolne są wspólnie chcieć i działać), inaczej bowiem rzecz się ma, gdy podmioty uczestniczą jedynie w tworzeniu czegoś, co w sensie naukowym istnieje obiektywnie, a więc co do czego „wszyscy” w danych warunkach muszą być jednomyślni.

Należy, oczywiście, zdawać sobie sprawę, że wszelki akt dawania i brania w sposób, jaki opisaliśmy wyżej, implikuje istnienie woli społecznej. Akty takie muszą mieć swoją przyczynę i swój cel, którym jest spodziewany rewanż, a ponieważ są one tak samo uwarunkowane, więc żaden z nich nie może wyprzedzać drugiego, muszą zbiegać się w czasie, innymi słowy — przyjęcie równa się ofiarowaniu odpowiedniej rekompensaty. Wymiana jako akt zjednoczony jest. treścią sfingowanej w^roli społecznej. W odniesieniu do tej woli wymieniane dobra lub wartości są równe. Równość jest przez tę wolę dekretowana i uznawana przez oba podmioty, które ją ustanowiły. Równość ta obowiązuje jednak tylko przez czas trwania wymiany. Aby stać się czymś obiektywnym czy powszechnie ważnym, równość ta' musi być uznana przez „wszystkich”. Wszyscy muszą mieć jedną wmlę: wola wymiany uogólnia się; wszyscy uczestniczą w poszczególnym akcie i potwierdzają go, akt staje się absolutnie publiczny. W przeciwnym razie ogół może ten poszczególny akt zanegować, może ogłosić, że a^ł), lecz a > b luli b < a, że rzeczy są wymieniane nie według swmjej prawdziwej wartości. Prawdziwa wartość to wartość

60