img002 (50)

O    )

Pierwszym wydarzeniem dynamizującym dyskurs okazało się rozpoczęcie budowy osiedla Marina Mokotów. Inwestycja przyciągnęła uwagę ze względu na swoje spektakularne rozmiary oraz formę:

Niemal w centrum Warszawy ruszyła inwestycja mieszkaniowa spółek PKO Inwestycje i Dom Development, która pochłonie około 800 min zł. Na 22-hektarowej tiziałce u zbiegu ulic Racławickiej oraz Żwirki i Wigury na warszawskim Mokotowie ma powstać w ciągu trzech łat ponad 1500 luksusowych mieszkań i apartamentów oraz 70 domów. Zamieszka w nich ponad 5 tys. osób, o ile zccłicą wyłożyć na nie od 4,5 do 6 tys. zł za mkw. (za te pieniądze dostaną mieszkania do wykończenia). —To miasto będzie ogrodzone i strzeżone - zapowiedział prezes Dom Development Jarosław Szanajca w czasie wtorkowej prezentacji osiedla. -Takie są wymagania naszych klientów, którzy chcą się tu czuć bezpiecznie - wyjaśnił (nr 7S).

Prezentacja osiedla, a potem reportaże dotyczące kolejnych etapów budowy i zasiedlania osiedla stanowią ważny fragment analizowanego dyskursu. Wpisują się zatem w nurt o charakterze opisowo-krytycz-nym, a podnosząc grodzenie do roli ważnego procesu, popularyzują typ tekstów, które określiłem jako krytyczno-problemowe.

Kolejne dwa wydarzenia, które odcisnęły wyraźny ślad na dyskursie, to zorganizowana w październiku 2006 roku warszawska debata o grodzeniu osiedli z udziałem środowisk profesjonalnych. Zaowocowała ona poważną dyskusją na forum internetowym. Drugim wydarzeniem jest ogólnopolska akcja Siedem grzechów głównych mojego miasta - forma publicznej dyskusji na temat kondycji różnych ośrodków miejskich w Polsce. W przypadku Warszawy jednym z poważniejszych „grzechów”, zdaniem Seweryna Blumsztajna, okazało się właśnie występowanie osiedli typu gated community:

Siódmy grzech Warszawy to efekt jej sukcesu. Ostatnie kilkanaście lat to przecież w mieście niebywały boom inwestycyjny. Ślimaczy się rozbudowa infrastruktury, ale w stolicy pojawiły się wielkie pieniądze i ludzie, którzy chcą tu robić karierę [...]. Wszystko, co nowe. jest zamknięte, pilnowane i grodzone. Strzeżone osiedla to symbol Warszawy XXI wieku (nr 155).

Wyraźny wpływ na dyskurs prasowy wywarł też dyskurs profesjonalny, zwłaszcza naukowy. To badacze miasta reprezentujący różne dziedziny odcisnęli na dyskursie wyraźne piętno, choć stało się to stosunkowo późno, publikując teksty i organizując przedsięwzięcia, które

od 2004 roku zdecydowanie zdynamizowały dyskurs i przyczyniły się do pojawienia się fazy problematyzowania¹³⁷.

4.2. CO WIEMY O OSIEDLACH GRODZONYCH?

Analiza dyskursu pozwala zwrócić uwagę na sposoby prezentowania osiedli grodzonych: używana w artykułach prasowych retoryka, sposoby argumentacji oraz wyobrażenia, do których się odwołują, przekazują wiedzę nie tylko o nich samych, ale i ich mieszkańcach oraz sytuacji społeczno-ekonomicznej kraju. Osiedla, jeśli przyjrzeć się ich opisom, są odgrodzone od zwykłego świata, skąpane w zieleni, pozwalają na bezpieczne i harmonijne życic w zmieniającym się mieście. Na koncepcję grodzonych osiedli trzeba patrzeć jednak przede wszystkim jako na złożony produkt, który pozwala zaspokajać wiele potrzeb: prestiżu, bezpieczeństwa i spokoju, estetyki i kontaktu z naturą. Osiedla te stanowią także przestrzcnic-uO-walania-oraz-oow-stawaiiia wyraźiiychYoiin_slral^'iikacji_spoleczii ej.

Norman Fairclough proponuje rozróżnienie między trzema typami wartości, które mogą być reprezentowane w każdym tekście: doświad-czeniowymi, relacyjnymi i ekspresywnymi.

Tabela I. Wartości tekstu (za: Fairclough 1989: 112)

Wymiary znaczenia	Wartości	Efekty strukturalne
Zawartość	doświadczeniowe	wiedza/przekonania
Relacje	relacyjne	relacje społeczne
Podmioty	ekspresywne	tożsamości społeczne

Korzystając ze schematu analiz dyskursu stosowanego przez tego badacza, najpierw poddam analizie tzw. wartości doświadczeniowe, to znaczy wiedzę i przekonania dotyczące osiedli grodzonych.

¹³⁷ Szczegółowy wpływ zostanie opisany w podrozdziale poświęconym uczestnikom dyskursu.

145