img449 (3)

D. Chlebna-Sokól, D. Kardas-Sobantka

się zwiększone napięcie powłok brzusznych lub zanik tkanki podskórnej okolicy trzustki czy przeczulicę skóry w pasie odpowiadającym z tyłu trzem ostatnim żebrom i z boku lewemu podżebrzu. W szczególnych sytuacjach może być przydatna metoda badania bolesności uciskowej trzustki opisana przez Grotta.

Nerki znajdują się w przestrzeni pozaotrzewnowej nieco powyżej poziomu pępka.

Obmacywanie prawej nerki przeprowadza się w ułożeniu badanego na wznak, pod prawą okolicę lędźwiową podkłada się lewą rękę, unosząc tę okolicę do góry, natomiast prawą dłoń układa się od przodu z opuszkami palców skierowanymi w lewo. Naciska się silnie obydwiema rękami, polecając badanemu oddychać głęboko. Na szczycie wdechu dąży się do wyczucia dolnego bieguna nerki, który zniża się w kierunku palców.

Obmacywanie lewej nerki przeprowadza się podobnie; jest ona jednak trudniej dostępna.

Do najczęstszych przyczyn powiększenia tego narządu należy wodonercze, nowotwory i zwyrodnienie torbielowate.

Celem opukiwania jest ocena odgłosu opukowego nad narządami jamy brzusznej, wyznaczenie granic powiększonej wątroby i śledziony, stwierdzenie obecności płynu lub powietrza, określenie wielkości pęcherza moczowego lub zbadanego wcześniej palpacyjnie guza.

Opukiwanie ogólne przeprowadza się kolejno we wszystkich okolicach topograficznych. W warunkach prawidłowych nad jamą brzuszną stwierdza się odgłos bębenkowy (nad jelitami i żołądkiem) oraz stłumiony (nad wątrobą, śledzioną lub w okolicy łonowej przy wypełnionym pęcherzu moczowym). Stłumienie w okolicy podbrzusza daje także ciężarna macica, o czym należy pamiętać przy badaniu dziewcząt po okresie dojrzewania; w innych miejscach stłumienie odgłosu opuko-wego wskazuje na obecność litego tworu.

Opukiwanie wątroby przeprowadza się w linii będącej przedłużeniem środkowoobojczykowej, idąc od odgłosu opukowego bębenkowego (w okolicy pachwinowej prawej) ku górze, aż do stłumienia, które jest wyznaczone przez dolny brzeg wątroby. Wskazane jest sprawdzenie położenia brzegu wątroby przez opukiwanie na szczycie wdechu i wydechu. Ocenia się w ten sposób ruchomość oddechową tego narządu. Następnie układa się ręce w tej samej linii, na poziomie IV prawego między-żebrza, a więc od góry w miejscu, gdzie płuca dają odgłos opukowy jawny. Opukuje się dość silnie, przesuwając ręce w dół aż do miejsca zmiany odgłosu opukowego. Jeśli wątroba jest powiększona, opukuje się dodatkowo w innych liniach.

Przy obecności powietrza w jamie otrzewnej w miejscu stłumienia wątroby pojawia się odgłos opukowy bębenkowy.

Opukiwanie żołądka przeprowadza się w lewym VI między-żebrzu od linii przymostkowej w kierunku pachowej przedniej. Pozwala to stwierdzić zmienny w wielkości obszar odgłosu opukowego bębenkowego, odpowiadający bańce powietrza w żołądku.

Dolną granicę stłumienia śledziony opukuje się wzdłuż lewego X żebra. Zwykle znajduje się ona w miejscu przecięcia tego żebra z linią przednią pachową. Gdy istnieją trudności w wyznaczeniu tego stłumienia, gdy pacjent ułożony jest na wznak, można ułożyć go na prawym boku z odchyleniem w lewo. Oznaczenie wielkości śledziony za pomocą opukiwania ma większą wartość w przypadku powiększenia.

Wolny płyn w jamie otrzewnej powoduje, że granice stłumienia są zależne od ułożenia dziecka. Opukiwaniem łatwiej jest stwierdzić niewielką ilość płynu w jamie brzusznej niż wstrząsaniem i odbieraniem dłonią po przeciwnej stronie brzucha.

93