IMG42 (3)

182

A

%

Rysunek 8.94

Frekwencja zaatakowanych przez poprocha cetyniaka drzewostanów sosnowych różnych klas wieku w czasie gradacji 1964-1967 (wg Śliwy. 1969): A - w zależności od siedliska. B - w zależność od wieku

1927. 1964. 1956). na Śląsku (1X15. 1900. 1905). w Puszczy Sandomierskiej (1915. 1917). na Zamojszczyźmc (1927).

W okresie rójki do czynników ograniczających należą deszcze i chłody oraz wiatry, a w okresie zerowania gąsienic IV i V stadium także liczne czynniki biotyczne. Mikozy powodowane przez maczuznika Cordyceps militaria i Poecilomycesfumosa-roseus rozwijają

sic na pocz w arkach. bakteriozy na gąsienicach i poczwarkach. Wiraży gąsienic, powodowane przez Smithiaairua sp.. są rzadkie.

Spośród pasożytowi szczególnie efektywny jest kruszynek leśny Trichogramma em-bnophagum Htg.. który np. załamał gradacje poprocha w I956 r.. pasożytując HOT jaj: gą-sicniczniki. których 30 gatunków ogranicza liczebność poprocha |man. gąsienicznik czarniawy - Cratiehneumon viator Scop. <=nigritarius Grav.J. oraz. Ertgorgus <=Anomal/m) bigiittutuj Grac. Heteropelma calcator Wcsm.|. i rączyce, a wśród nich szczególną skutecznością regulacyjną wyróżnia się rączyca czamonoga. która załamała gradację poprocha cetyniaka w Puszczy Sandomierskiej w 1927 r. oraz Carcelia rutillu B.B. Z drapieżców niszczących omawianego szkodnika najważniejsze są mrówki i rudnica i ćmawa), wielhłądki, biedronki, larwy bicgaczowatych. pluskwiaki, pająki, sikory, mysikróliki. ryjdwki. myszy i dziki.

Poproch cetyniak należy do najbardziej dokuczliwych szkodników sosny, której jest monofagicm. Ponieważ jednak najw iększe nasilenie żeru przypada na jesień, to z uwagi na wykształcone już pączki, jednorazowy żer zupełny nic prowadzi w zasadzie do zabicia drzewostanu. Korony regenerują szybko, jakkolwiek ich w icrzchołki ulegają pod wpływem żeru poprocha cetyniaka deformacji, pow stają suchoczuby. zmniejsza się przyrost wysokości i przyrost masy. Wykorzystując osłabienie drzew masowo rozmnażają się szkodniki wtórne. Powtórny żer w roku następnym jest juz śmiertelny. Poproch cetyniak. wykazując tendencje gradacyjne. stale zagraża więc drzewostanom sosnowym i zalicza się do grupy najważniejszych szkodników leśnych

Witalnik sosnowiec - Semiothisa litu rata Cl. Roi się w maju i czerwcu, składa jaja pojedynczo w pochewki igieł. Gąsicniczki żerują początkowo na górnej stronic tegorocznych igieł, wygryzając w nich dziurki i ry nienki, a następnie ogryzając brzegi igieł. Gą-sieniczki są jasnozielone z ciemnozielonymi i białymi paskami i czerwonobrunatną głową z trójkątną plamką na czole. Pojawia się masowo równocześnie z gradacją poprocha cel>-niaka, przy czym liczebność jego populacji stanowi do 1/3 liczebności poprocha Liczne pasożyty gąsienic hamują procesy gradacyjne witalmka.

Kłys tek szpilkowicc- Ellopia prosapiana L. Również występuje często t paprochem cctyniakiem. W ciągu roku dwie generacje, rójka w maju i sierpniu Jaja owalne, spłaszczone, bladoczerwone. ustawione szeregowo na igle. Gąsienica długości do 35 mm. żółto- lub szarobrunatna z. ciemniejszą, jasno obrzeżoną smugą grzbietową. Żeruje na sośnic. świerku i jałowcu. Gąsienice pierwszej generacji przepoczwarzają się w delikatnym oprzędzic między igłami, gąsienice drugiej generacji przepoczwarzają się w glebie. Po-czwarka długości 14-16 mm. z charakterystycznymi widełkowatymi kolcami i pjstora!i>-watymi szczecinkami. Nie przejaw ia tendencji do masowych pojawów.

Zawisak (siwiotek) borowiec - Hyloicusptnastri L. Rójkę odbywa » czerwi,:, i lipcu w godzinach wieczornych. Motyle latają bardzo dobrze i aktywnie, za ponnvą .: gicj ssawki wysysają nektar kwiatów. W dzień przebywają na pinach sosen, gdzie z uwagi na maskujące ubarwienie są trudne do zauważenia. Jaja składane są na igłach sosm poić dyncz.o lub po kilka. Jaja w zarysie lekko owalne (2.2 a 1.5 \ 1.2 mm¹ gładkie. Kuw \ - i doziclonej. Samica składa 26-186 (zwykle 100-120) jaj. wykazuje wice mmci-. ność płodności niż inne motyle - pierwotne szkodniki sosny.

Wylęg gąsienic następuje po około 2 tygodniach. Początkowo ogry u;, ico ■ wato. a następnie całe igły aż po pochewkę. Przechodzą 4 linienia tub. S 121